Belediye şirketinin ihalelerdeki böl, parçala istediğine ver yöntemi Sayıştaya takıldı!

Parasal limitin altında kalmak amacıyla parçala böl yöntemi kullanılmış

"Alt Yüklenicilere Yaptırılan Muhtelif Organizasyon İşleri ile Kültürel İşlerin Kamu İhale Kanunu'nun 3-g Maddesinde Yer Alan Parasal Limitin Altında Kalmak Amacıyla Parçalara Bölünmesi" başlıklı 3 nolu bulguda parasal limitin altında kalmak amacıyla alt yüklenicilere yaptırılırken parçalara bölündüğü tespiti yapılıyor.

Raporda, Kültür AŞ tarafından Büyükşehir Belediyesinden yüklenilen yıllık olarak planlanmış ve teknik şartnamede belirlenmiş organizasyon işleri ile kültürel işler 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 3'üncü maddesinin g bendinde yer alan parasal limitin altında kalmak amacıyla alt yüklenicilere yaptırılırken parçalara bölünmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 2'nci maddesine göre, il özel idareleri ve belediyelerin doğrudan veya dolaylı olarak birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları şirketlerin kullanımında bulunan her türlü kaynaktan karşılanan mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihaleleri bu Kanun hükümlerine göre yürütülmektedir. Kanun'un 3'üncü maddesinin g bendine göre bu şirketlerin, ticari ve sınai faaliyetleri çerçevesinde; doğrudan mal ve hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine yönelik ihtiyaçlarının temini için yapacakları, Hazine garantisi veya doğrudan bütçenin transfer tertibinden aktarma yapmak suretiyle finanse edilenler dışındaki yaklaşık maliyeti ve sözleşme bedeli ikitrilyonüçyüzmilyar Türk Lirasını (2020 yılı için 14.877.509 TL) aşmayan mal veya hizmet alımları, ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri hariç bu Kanun'a tabi değildir.

Kamu İhale Genel Tebliği'nin 4.3.3. maddesinde, idarelerin bu bent kapsamında gerçekleştirecekleri ve yıllık planlama yapılabilen (yıl boyunca alınması gereken) mal ve hizmet alımlarına ilişkin değerlendirmenin, bu mal ve hizmetlerin yıllık toplam yaklaşık maliyeti dikkate alınarak yapılacağı ve bu çerçevede söz konusu alımların anılan bent kapsamında yapılıp yapılmayacağına karar verileceği belirtilerek planlanabilen yıllık ihtiyaçların bu bent kapsamında gerçekleştirmek amacıyla bölünmesinin Kanun'a açık aykırılık oluşturacağı düzenlenmiştir.

Kültür AŞ'nin hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde Büyükşehir Belediyesinden yüklenilen "İstanbul Büyükşehir Belediyesince Gerçekleştirilecek Muhtelif Organizasyonlar ile Tanıtım-Duyuru Çalışmaları ve Baskılı İşlerin Hizmet Alımı İşi (İKN: 2019/570284)" ve "İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nce Gerçekleştirilecek Muhtelif Kültürel Etkinlikler, Organizasyonlar İle Tanıtım - Duyuru Çalışmaları ve Baskılı İşlerin Hizmet Alımı (İKN: 2019/639044)" işi kapsamında, yıllık olarak planlanmış ve teknik şartnamede belirlenmiş organizasyon işleri ile kültürel işlerin Kanun'un 3'üncü maddesinin g bendinde yer alan parasal limitin altında kalmak amacıyla parçalara bölündüğü tespit edilmiştir.

Şirket ihalesiz olarak 173.443.430,00 TL'ye ulaşan organizasyon işi yaptırmış

Şirketin, toplam tutarı 173.443.430,00 TL'ye ulaşan organizasyon ve kültür işlerinin parçalara bölünerek Kanun'un 3'üncü maddesinin g bendi kapsamında ihale yapılmaksızın temin edilmesinin meri mevzuatımıza göre mümkün olmadığı değerlendirilmektedir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında Şirket tarafından, alınan bir ihalenin alt yüklenicileri belirlenirken, henüz çıkılmamış ve alınma garantisi olmayan bir ihalenin kalemlerinin birleştirilerek alt yüklenici belirlenmesi yoluna gidilmesinin mümkün olmadığı;

bahsi geçen ihalelerin içerikleri detaylı olarak incelendiğinde ihalelere ait işlerin tamamının tek bir yüklenici tarafından herhangi bir altyüklenici kullanmadan kendi öz imkanlarıyla icra edilmesinin mümkün olmadığının açıkça görüleceği; ihaleyi yapan İdarelerin de bu hususu dikkate alarak ihale şartnamelerinde mevzuata uygun olarak ihale konusu işlerin bir kısmının alt yüklenicilere yaptırılabileceğini düzenledikleri;

Organizasyonların düzenlenmesi ile ilgili ve farklı sektörleri ilgilendiren konular söz konusu olduğu, bu nedenle, İdareden alınan ihalelerin temel bölünme nedeninin, organizasyon işlerinin farklı alan ve sektörleri ilgilendiren konulardan oluşması olduğu; işlerin bölünmesinde dikkate alınan diğer hususun ise riskin azaltılması amacı olduğu; işin çok büyük bir kısmının tek bir alt yükleniciye verilmesi ve o alt yüklenici ile ilgili bir problemin oluşması durumunda, işin önemli bir kısmının aksayacağı, böyle bir durumda ise hem yüklenici hem de İdarenin zarar göreceği ve böylece bir kamu zararı ortaya çıkabileceği; bu tür risklere karşı önceden önlem alınmasının ise kamusal bir yükümlülük olduğu, bu itibarla ihale konusu işlerin bölünmesinde riski küçültme çabası güdülmesinin bir zorunluluk olarak ortaya çıktığı;

Ayrıca Şirketin 2019 yılı denetim raporunun aynı bulgu kısmında bulguya ilişkin kamu idaresi cevabının son paragrafında, "Şirketin, toplam tutarı 316.776.665,00 TL'ye ulaşan organizasyon ve kültürel işlerin parçalara bölünerek Kanun'un 3'üncü maddesinin (g) fıkrası kapsamında ihale yapılmaksızın temin edilmesi mümkün olmamakla birlikte, 4734 sayılı Kanun kapsamında yüklenilen bu nitelikteki alımlar için Kanun'un 3'üncü maddesinin (g) fıkrasında yer alan limitin uygulanmamasına yönelik mevzuat değişikliği yapılmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir" ifadesinin de başkaca bir yöntemin bulunmadığını da teyit ettiği ifade edilmiştir.

Şirket tarafından, ihalelere ait işlerin tamamının tek bir yüklenici tarafından herhangi bir altyüklenici kullanmadan kendi öz imkanlarıyla icra edilmesinin mümkün olmadığı ifade edilmiş ise de; bulguda alt yüklenici çalıştırılmayacağına yönelik herhangi bir tespitte

bulunulmamış, yıllık olarak planlanmış ve teknik şartnamede belirlenmiş organizasyon işleri ile kültürel işlerin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 3'üncü maddesinin "g" fıkrasında yer alan parasal limitin altında kalmak amacıyla alt yüklenicilere yaptırılırken parçalara bölündüğü tespitinde bulunulmuştur.

Kamu idaresi organizasyonların düzenlenmesi ile ilgili ve farklı sektörleri ilgilendiren konuların söz konusu olduğu, bu nedenle, İdareden alınan ihalelerin temel bölünme nedeninin, organizasyon işlerinin farklı alan ve sektörleri ilgilendiren konulardan oluşması olduğunu ifade etmiştir. Mevzuat değişikliği olmadığı sürece organizasyon işleri ile kültürel işlerinin alt kalemleri belirlenirken yıllık olarak planlanmış ve teknik şartnamede belirlenmiş kısımlarından benzer kalemlerin/hizmetlerin bir araya getirilerek 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 3'üncü maddesinin "g" fıkrasında yer alan parasal limitin üzerinde ise ihale ile temin edilmesi gerektiği açıktır.

Şirket riski azaltmak için işleri parçalara bölmüş!

Şirket tarafından işlerin bölünmesinde dikkate alınan diğer hususun riskin azaltılması amacı olduğu, işin çok büyük bir kısmının tek bir alt yükleniciye verilmesi ve o alt yüklenici ile ilgili bir problemin oluşması durumunda, işin önemli bir kısmının aksayacağı, ihale konusu işlerin bölünmesinde riski küçültme çabası güdülmesinin bir zorunluluk olarak ortaya çıktığı, ifade edilmiş ise de; bulguda da açıklandığı üzere, meri mevzuat hükümlerine göre organizasyon işleri ile kültürel işlerin alt kalemleri belirlenirken yıllık olarak planlanmış ve teknik şartnamede belirlenmiş kısımlarından benzer kalemlerin/hizmetlerin bir araya getirilerek 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 3'üncü maddesinin (g) bendinde yer alan parasal limitin üzerinde ise ihale ile temin edilmesi yasal bir zorunluluktur.

Ayrıca, bu işlerde benzer kalemlerin bir arada ihale ile temin edilmesi rekabet başta olmak üzere ihalelerin temel ilkelerine uyum için önem arz etmektedir.