Memurun da işi zor hükümetin de

İktidar, yüzde 8'lik 2005 hedef enflasyonunu aşacak bir zamdan çekiniyor. Memur: Biz piyasa değiliz, yaşayacak kadar para şart

Hükümet ile memur sendikalarının 2005 yılı zammını belirleyecekleri toplugörüşmelerin üçüncü turundan da uzlaşma çıkmadı. 500-800 milyon lira aralığında değişen maaşlarla yaşam mücadelesi veren me-murlar, 'yaşanabilir ücret'te ısrar ederken, ekonomik istikrar için makro dengelerine sıkışan hükümet tahmin edildiği gibi yüzde 8.2 zam önerdi. Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Mehmet Ali Şahin başkanlığında 11 sendikanın katıldığı üçüncü tur görüşmeler yaklaşık 9 saat sürdü.

Toplantı başında sendikalar 'umut' noktasında farklı eğilimler sergiledi. Personel ödeneklerinin yüzde 48 arttırılmasını isteyen Memur-Sen umudunu yitirmezken, KESK Genel Başkanı Sami Evren IMF heyetinin, Hazine ve Maliye yetkilileri ile görüşmelerini sürdürdüğü bir dönemde zam konusunda çok fazla bir beklentilerinin olmadığını söyledi. Evren, hükümetin ekonomide piyasa dengelerini gözettiğine dikkat çekerek, "Biz piyasa değiliz, emeğimizle geçinen insanlarız" dedi.

Maaş ihtiyaçlara uzak
Hükümet ile sendikalar arasında iplerin gerilmesinin altında her iki kesimin de 'sıkışmışlığı yatıyor. Memurlar, 2000 yılından bu yana uygulanan istikrar programı çerçevesinde son 4 yıldır hedef enflasyon kadar zam aldı. En düşük memur maaşı 500 milyon liranın altında. Ortalama bir memur 500-800 milyon lira maaş aralığında. 2 milyon civarındaki memurun büyük bölümü de bu düzeyde maaş alıyor. Maaşlar, özellikle büyükşehirlerdeki memurların ev kirası başta asgari ihtiyaçlarını bile karşılayamıyor. Bu nedenle, tüm memur sendikaları farklı talepleri olmasına karşın toplugörüşme masasında ilk defa bu yıl ortak taleplerle geldi.

Memur-Sen'in araştırmasına göre, 1992'den bu yana memur maaşlarına yapılan zamlar, 1996 dışındaki yıllarda bir önceki yıla göre düştü ve enflasyonun da altında kaldı. Araştırmaya göre, 1992-2003 döneminde tüketici fiyatları 397.9, toptan eşya fiyatları 367.9 kat artarken, memur maaşlarındaki artış 65.5 kat düzeyinde kaldı.

İkilem aşılamadı
Memur sendikalarının isteği doğrultusunda personel ödeneklerinin yüzde 48 artırılması, 2004 bütçesinde 28.6 katrilyon lira olan ödeneklerin 13.7 katrilyon lira artması anlamına geliyor. Hükümet sendikaların talebinin 29 katrilyon lira yük getireceğini hesap ediyor. Türkiye Kamu-Sen ise bu hesabı kabul etmiyor. 22.3 katrilyon liralık talebin bütçeye net yükünün 15.1 katrilyon lira olduğunu savunuyor. İstikrar programı kapsamında hükümetin önerdiği yüzde 8 civarındaki yıllık artışın getireceği ek yük sendikaların taleplerinin altıda biri düzeyinde 3.3 katrilyon lira.

2004 bütçesinde personel ödeneklerinin bütçedeki payı yüzde 18.9 düzeyinde. Faiz ödemesi ise 66.1 katrilyon lira yani bütçenin yüzde 44'ü kadar. Memurlara ayda ortalama 2-2.5 katrilyon lira ödeniyor. Aylık faiz ödemesi ise 4-6 katrilyon lira arasında değişiyor. Bütçe sınıflamasının farklı yapıldığı 2003 yılında ise personele 30.2 katrilyon lira ödenek verildiği belirlendi. Bu tutarın bir bölümü sosyal güvenlik primi. Bütçe
ödenekleri içindeki payı yüzde 21.5. Faizin payı ise yüzde 41.8.

Hükümet istikrar programının 3 yıl daha devamından yana. Bu çerçevede, programda öngörülen gelir politikası (hedef enflasyon kadar ücret artışı) hükümetin yüzde 8'den fazla zamda zorlanmasına neden oluyor. Nitekim, masaya yüzde 8.2 teklif geldi.

Hükümet, sosyal uygulamaları çerçevesinde bu politikadan 2004 yılı başında emekliye artı yüzde 20 zam vererek ve asgari ücreti hedef enflasyonun üzerinde yüzde 34.1 oranında artırarak vazgeçmişti. Ancak, bu karar 7 katrilyon liralık ek tedbire neden olmuştu. Program dışı zamlar, bütçede yatırımların biraz daha kısılması ve ek önlem alınmasıyla sonuçlanmıştı.

2005 yılında da hassas dengeler gündemde. Tek haneli enflasyon hedefine ulaşılması için mali disiplinin gereğine işaret ediliyor. Hükümet, kuruluşlara bütçe ödeneklerinin 153.6 milyar YTL'yi (153.9 katrilyon lira) aşmaması talimatını vermişti. Yüzde 6.5'luk faiz dışı fazla hedefi de korunduğu takdirde, memurlara verilecek zamda hedef aşılması zor görünüyor.

'Tatlı yiyelim, tatlı konuşalım'
KESK yöneticileri Başbakanlık'ta gerçekleştirilen toplugörüşmelere yürüyerek giderken, Başbakanlık binası önüne gelen bazı yöneticilerinin de bir tepsi baklava taşıdığı görüldü. Memur sendikalarının temsilcileri, baklavayı, "Tatlı yiyip, tatlı konuşmak" için getirdiklerini söyledi. Kamu çalışanları talep ettikleri artışın bütçeye yükünün 72 katrilyon değil 15 katrilyon olduğunu belirtirken, hükümetin vermeyi planladığı yüzde 8'lik artışın maliyeti bu talebin altıda biri kadar. Yani 2.3 katrilyon lira.

Hükümet memur maaşlarına yüzde 8.2 zam önerdi
Görüşmelerin üçüncü turu saat 10.20'de başladı. Hükümet dün ilk kez masaya maaş zammı oranlarını koydu. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın bütçe çağrısında yer aldığı gibi beklenen zam oranıydı getirilen. Hükümet yüzde 8.2 önerdi. Görüşmelere bugün de devam edilmesi kararı alındı. Toplantıda sosyal ve özlük haklar da ele alınarak Bakanlar Kurulu'na tavsiye niteliğinde götürülecek hususlarda mutabakata varıldı.

Memur-Sen Genel Başkanı Ahmet Aksu görüşme sonrası yaptığı açıklamada, görüşmelerin belli bir noktaya geldiğini belirterek, hükümetin yüzde 8.2 zam önerdiğini ve bütçeye getirdiği toplam yükün 3.3 katrilyon lira olduğunu söyledi. Memur maaşları için geçen yıl bütçeden 30.9 katrilyon lira ayrıldığını bildiren Aksu, ödenekte yapılan yüzde 10.6 oranındaki artışın 2005 yılında memur maaşlarına, yüzde 4'ü ilk altı ayda, yüzde 4'ü de ikinci altı ayda olmak üzere en fazla yüzde 8.2 oranında zam yapılmasına yetebileceğine dikkati çekti.

Zam önerisini kendi kurullarında değerlendireceklerini belirten Aksu "Özellikle özlük hakları konusunda önemli gelişmeler sağlandı. Mali konularda bunun olmaması kamu çalışanları ve 10 milyon kişi açısından üzüntü verici. Umudumuzu kaybetmedik. Yarın (bugün) akşama kadar devam edecek toplantının birlik ve beraberlikle sona ereceğini umuyorum" dedi.

KESK Başkanı Sami Evren ise sunulan teklifin hükümete güvenilmeyeceğini gösterdiğini söyledi.Bütçede faiz harcamalarına 56 katrilyon lira ayrıldığını, çalışanlara ise 3.3 katrilyon verildiğini belirten Evren, devletin bunun 660 trilyonunu vergi olarak geri alacağını, hükümetin asıl teklifinin 2.7 katrilyon lira olduğunu söyledi. Evren, "Kimi kandırıyorsunuz, alay ediyorsunuz" diye tepki gösterdi. Görüşmede akşam saatlerine kadar demokratik haklarla ilgili müzakereler yürütüldüğünü söyleyen Evren, burada da Bakanlar Kurulu'na götürülmek üzere tavsiye niteliğinde kararlarda mutabakat sağlandığına işaret ederken, "Önümüzdeki yasama döneminde grev ve toplusözleşme hakkı anayasal değişikliklere havale edildi. Hükümet ne demokratik, ne de ekonomik haklarda gelişimden yana" dedi.

radikal