65 yaş ve primde uzlaşma yakın

Meclis Genel Kurulu'nda gelecek hafta görüşülecek Sosyal Güvenlik Reformu'nda orta yol arayışı sürüyor. Çalışma Bakanı Faruk Çelik ile işçi ve işveren sendikaları dün son bir toplantı yaparak anlaşmazlık maddelerini masaya yatırdı.

Sosyal güvenlikle ilgili toplantıya Türkiye İşveren Sendikaları (TİSK) Başkanı Tuğrul Kutadgobilik'in katılması dikkat çekti. Toplantıda Türk-İş, DİSK ve Hak-İş başkanları hazır bulundu. Sosyal Güvenlik Kurumu yetkilileri ile sendika uzmanları dün uzun bir toplantı yaparak teknik çalışmada bulundu. Bu toplantıda sendikaların 19 maddelik talepleri ele alındı.

Edinilen bilgiye hükümet 65 yaştan geri adım atmıyor. Ancak sendikalara 65 yaşı yumuşatan bir teklif götürüldü. Bu düzenleme ile yaşın yıllar içinde kademeli artışından kaynaklanan adaletsizliğin giderilmesi amaçlanıyor. Bu teklif özellikle reformun ardından erken yaşta çalışma hayatına atılanları ilgilendiriyor. Örneğin yasanın yürürlüğe girmesinin ardından 20 yaşında biri, 7 bin 100 prim gün koşuluna tabi olacak. Bu kişi 2028 yılında 40 yaşına geldiğinde 7 bin 100 prim gününü doldursa bile, emekli olmak için 60 yaşını bekleyecek. 60 yaşına ulaşacağı 2048'de ise kademeli geçiş dolayısıyla emeklilik yaşı 65'e çıkartılmış olacak. Bu kişinin ilave olarak beş yıl daha beklemesi gerekecek. Yapılacak değişiklikle ise 'prim gün sayısının doldurulduğu tarihteki yaş haddinden emeklilik' imkânı sağlanacak. Böylece benzer durumdaki kişilerin 5 yıl kazancı olacak. Sendikaların bu öneriye sıcak baktığı; ancak yeterli görmediği ifade ediliyor. Ayrıca 7 binden 9 bine geçişteki kademelerin 100'er gün yerine 50'şer 50'şer artırılması tartışılıyor. Mevcut düzenleme, kanunun yürürlüğe girmesinin ardından halen 7 bin olan emeklilik için gereken prim gün sayısını her yıl 100 gün artırıyor. Böylece 2028 yılında emeklilik için gereken prim gün sayısı 9 bine çıkacak. Yeni teklif ise 9 bine 2028 yerine 2048'de ulaşılmasını sağlayacak. Prim gün sayısının 8 bine düşürülmesi de bir başka ihtimal olarak ifade ediliyor.

Taraflar arasında tartışmaya yol açan bir başka önemli madde de aylık bağlama oranlarına ilişkin. Reform, halen her yıl için 2,6 olan aylık bağlama oranını 2'ye düşürüyor. Sendikalar ise bu maddeye karşı. Bu maddenin, Anayasa Mahkemesi iptal ettiği için yürürlüğe girmeyen reformun ilk halindeki şekliyle yeniden düzenlenmesi üzerinde duruluyor. Buna göre, aylık bağlama oranı, 2015 yılına kadar yüzde 2,5 olacak. 2015'ten sonra ise yüzde 2'ye düşecek. Çalışma Bakanlığı'nın işsiz kalanların sağlık hizmetinden faydalanma hakkını 6 aydan 10 güne düşüren maddeden de vazgeçebileceği ifade ediliyor. Bu arada, sendikalarla hükümetin prim gün sayısının 22 yıla karşılık gelecek şekilde 7 bin 920 güne indirilmesi üzerinde yoğunlaştığı belirtildi. Böylece 25 yıla denk gelen 9 bin günden vazgeçilmiş olacak. Hükümetin, ilk 10 yıl sosyal güvenlik projeksiyonunu etkilemediği için bu maddeye sıcak baktığı dile getiriliyor.

İsa Yazar/Zaman

65 yaş ve primde uzlaşma yakın

GÜLÇİN ÜSTÜN Ankara

Faruk Çelik başkanlığındaki toplantıya, Türk-İş Başkanı Mustafa Kumlu, DİSK Başkanı Süleyman Çelebi, Hak-İş Başkanı Salim Uslu, TİSK Başkanı Tuğrul Kudatgobilik katıldı.

Çalışma Bakanı Faruk Çelik başkanlığında sosyal güvenlik reformuna ilişkin düzenlemeyi masaya yatıran sosyal taraflar dün 4.5 saat boyunca uzlaşma zemini aradı. Hükümetin prim ödeme gün sayısını 8 bin olması yönündeki önerisine tarafların sıcak baktığı ancak kademeli artışın nasıl olacağının netleşmediği öğrenildi. Üzerinde uzlaşılan bir başka konu ise 65 yaş şartının yumuşaması oldu.

Çelik, toplantıdan ağırlıklı olarak olumlu sonuç çıktığını, açıklamanın pazartesi günü yapılacağını söyledi. Toplantıdan sonra açıklama yapan Çelik, ?Mutabakat sağladığımız maddeler oldu, üzerinde çalışma yapılması gereken maddeler oldu. Tekrar biraraya geleceğiz? dedi.

Olumlu konular ağırlıkta

Çelik, tasarının önümüzdeki hafta genel kurulda görüşülüp görüşülmeyeceği konusunun değerlendireceklerini dsöyledi. Çelik, tasarıyı komisyona geri çekmeyi gerektirecek bir durum olmadığını üzerinde anlaşılan maddelerin genel kurulda önergelerle eklenebileceğini ifade etti.

Gazetecilerin üzerinde uzlaşılan maddelerin çoğunlukta olup olmadığı yönündeki sorusu üzerine Çelik, ?Yüzler güldüğüne göre ağırlıklı olarak olumlu? dedi. Çelik, ?Ana parametrelerde geri adım atarsak reform değil efor olur? sözlerinin anımsatılması üzerine, ?Çalışma hayatı herkes için önemli. Kimse kimsenin hakkını gasp etmek ile meşgul değil? dedi. Kumlu, görüşmelerin geri adım olarak nitelendirilmemesini istedi.

Bakanlık taraflara tasarı ile 7 binden 9 bine çıkması planlanan prim ödeme gün sayısına ilişkin 2 seçenek sundu.

Taraflar 8 bine sıcak

İlk seçeneğe göre prim ödeme gün sayısı 9 bine çıkacak ancak her yıl 100 yerine 50 günlük artışlar içeren bir kademe uygulanacak. İkinci seçeneğe göre ise prim ödeme gün sayısı her yıl 100 gün artarak 8 bine yükselecek. İşçi sendikalarının bu konuda kendi aralarında tam olarak uzlaşamadığı öğrenildi. Sendikaların 8 bin gün seçeneğine olumlu baktığı ancak kademeli artışın takvimi konusunu netleştiremedikleri belirtildi.

Bakanlık aylık bağlama oranının ilk 10 yılda her yıl için yüzde 3.5, izleyen yıllar için yüzde 2, ilk kez işe başlayacaklar için de yüzde 2 olmasını teklif etti. İşçi kesimi oranın yüzde 2'den başlayıp kademeli olarak yüzde 3'e yükseltilmesini istedi.

Yaşta şartlı uzlaşma

Bakanlığın emeklilik yaşında sigortalının müracaat tarihi değil, prim ödeme gün sayısını doldurduğu tarihin esas alınması önerisi de sosyal taraflarca kabul gördü. Öneriye göre sigortalı pirim ödeme gün sayısını doldurduğu tarihteki yaş şartını sağlayarak emekli olacak.

Böylece, emekli olmaya müracaat ettiği tarihte kendisi için 65 yaş şartı aranan bir sigortalı, prim gününü tamamladığı yılki yaş şartı olan 60'a göre emekli olabilecek. Uygulamayı olumlu bulan işçi kesimi tasarıdaki yaş kademelerinin bir kez daha gözden geçirilmesini istedi. Güncelleme katsayısı ve emekli aylıklarının artışına ilişkin düzenlemede ise anlaşma sağlanamadığı öğrenildi.

Prim günü 8 bine iniyor, emeklilik yaşı 65

OKAN MÜDERRİSOĞLU

İşçileri sokağa döken sosyal güvenlik reformunda kritik viraj dönüldü. Çalışma Bakanı Faruk Çelik ile emek platformu üyesi işçi sendikaları ve işveren sendikaları konfederasyonunun dün gerçekleştirdiği zirveden uzlaşma umudu çıktı. Teknik çalışmaların tamamlanmasından sonra, hafta başında nihai şekli açıklanacak olan pakette, şu düzenlemelerin yer alması bekleniyor:

* PRİM GÜN SAYISI: "Mezarda emeklilik" eleştirilerine hedef olan 9 bin prim gün şartının esnetilmesi ve 8 bine çekilmesi gündemde. Halen 7 bin olan prim gün sayısının yeni işe girecekler için 8 bin güne indirilmesi halinde bile kademeli geçiş uygulanacak. Geçiş sürecinde gün sayısı artışı da düşük tutulacak.

* EMEKLİLİK YAŞI: Bugün kadınlarda 58, erkeklerde 60 olan emeklilik yaşı, reformun ilk şeklindeki gibi 65'e yükseltilecek. Ancak 65 yaş uygulaması oldukça ileri bir tarihe ötelenecek. Böylece, 58-60 yaş barajı fiilen uzun süre devam edecek.

* AYLIK BAĞLAMA ORANI: Reform düzenlemesi ile düşürülen aylık bağlama oranına farklı bir kriter getiriliyor. İlke olarak sigortalılık süresinin uzatılması hedefleniyor. Böylece, sigortalı çalışma süresi fazla olan için aylık bağlama oranı kademeli olarak daha yüksek tutulacak. Emekliliğe hak kazanır kazanmaz dilekçe veren düşük oranlı aylık bağlama oranı ile aylık alırken, geç emekliliği tercih edene daha yüksek oranda emekli aylığı bağlanacak.

ÖN UZLAŞMA SİNYALİ

Çalışma Bakanı Çelik, görüşmeden sonra, "Bugün uzlaşılan, yani hepimizin müspet gördüğü, 'bu uygundur' dediğimiz maddeler var, 'bu maddeler üzerinde çalışılmalı' dediğimiz maddeler var. Teknik heyet nihai toplamayı yapacak ve pazartesi günü de o toparlama çerçevesinde görüşmeler yapacağız" dedi.