Vatandaşların elektrik ve doğal gaz tüketimlerinin 270 milyar lirası devlet tarafından karşılandı
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Bayraktar: Geçen yıl vatandaşların elektrik ve doğal gaz tüketimlerinin 270 milyar lirası devlet tarafından karşılandı
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının 2024 yılı bütçesinin görüşmelerine başlandı.
Komisyon, AK Parti Samsun Milletvekili Mehmet Muş başkanlığında toplandı.
Komisyonun bugünkü toplantısında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının 2024 yılı bütçesinin yanı sıra Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Nükleer Düzenleme Kurumu, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu bütçe ve kesin hesapları ile Sayıştay raporları görüşülecek.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, bakanlığının bütçesine ilişkin sunumuna başladı.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Bayraktar: "Geçen yıl vatandaşların elektrik ve doğal gaz tüketimlerinin 270 milyar lirası devlet tarafından karşılandı"
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, "Yerli kömür kaynaklarımızın ekonomimize kazandırılması enerji arz güvenliğinin sağlanması açısından önemli olup kömür gazlaştırma, karbon yakalama gibi temiz kömür teknolojileri ile ilgili çalışmalarımızı sürdürüyoruz." dedi.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda bakanlığının 2024 yılı bütçesini sunan Bayraktar, Türkiye Yüzyılı'nı enerjinin de yüzyılı yapacak adımların atılacağı döneme girildiğini belirtti.
Bayraktar, Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen şehirlerde elektrik ve doğal gaz başta olmak üzere enerji alt yapısında yenileme çalışmaları yürütüldüğünü ifade etti.
Türkiye'nin üretilen maden çeşitliliği açısından dünyada 8'inci sırada yer aldığını dile getiren Bayraktar, bu zenginliği ekonomiye kazandırmak için sürdürülen çalışmalar neticesinde 2002 yılında 680 milyon dolar olan maden ihracatının 2022'de 6,5 milyar dolara ulaşarak Cumhuriyet tarihinin rekorunu kırdığını kaydetti.
Alparslan Bayraktar, 2005'te başlatılan kömür arama çalışması kapsamında linyit rezervinin 20,4 milyar tona, taşkömürü dahil toplam kömür rezervinin ise 21,9 milyar tona ulaştığını söyledi.
Geçen yıl yerli kömür üretiminin 105 milyon ton, ithalatın ise 9 milyar dolar karşılığı 39 milyon ton olarak gerçekleştiğini ifade eden Bayraktar, "Yerli kömür kaynaklarımızın ekonomimize kazandırılması enerji arz güvenliğinin sağlanması açısından önemli olup kömür gazlaştırma, karbon yakalama gibi temiz kömür teknolojileri ile ilgili çalışmalarımızı sürdürüyoruz." diye konuştu.
Bayraktar, faaliyetini tamamlayan maden sahalarının rehabilite edilmesi kapsamında son 3 yılda 6 bin 100 hektarlık alanda toplam 6,5 milyon ağaç dikildiğini belirterek, şöyle devam etti:
"Küresel rezervin yüzde 73'üne sahip olduğumuz bor madeninde 2022 yılında yüzde 63'lük uluslararası pazar payı ile liderliğimizi koruyoruz. Buradaki hedefimiz dünya bor rezerv oranımız kadar pazar payına ulaşmaktır. Bu çerçevede, 2022 yılında yüzde 97'si ihracat olmak üzere 2 milyon 672 bin ton bor ürünleri satışından 1 milyar 320 milyon dolar ciro ile tarihi bir rekor kırdık."
Net enerji ithalatçısı olan Türkiye'nin hidrokarbon sektöründe yaşanabilecek uluslararası fiyat dalgalanmalarından ve tedarik problemlerinden etkilenmemesi amacıyla enerji arz güvenliğini sağlamak için çalıştıklarını anlatan Bayraktar, şunları kaydetti:
"2002 yılında 31,7 milyon ton olan ham petrol ve petrol ürünleri ithalatımız, 2022 yılında 37,7 milyar dolar karşılığı 47,4 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Petrol ve petrol ürünleri ihracatımız ise 2002 yılında 3 milyon ton iken 2022 yılında 12,7 milyon ton olmuştur. 2002 yılında sıvılaştırılmış doğal gaz (LPG) ithalatımız hemen hemen yokken geçtiğimiz yıl 2,3 milyar dolar karşılığı 3,2 milyon ton LPG ithalatı yapıldı.
2002 yılında 17 milyar metreküp olan doğal gaz tüketimimiz 2022 yılında 54 milyar metreküp olarak gerçekleşmiştir. Artan doğal gaz talebinin karşılanması noktasında, 19 bin kilometre iletim ve 192 bin kilometre dağıtım doğal gaz boru hatlarımız, 3'ü LNG Depolama ve Yeniden Gazlaştırma Ünitesi (FSRU) olmak üzere 5 LNG tesisimiz, halihazırda 5,8 milyar metreküp depolama kapasitesine sahip 2 yeraltı doğal gaz depolama tesisimiz büyük avantaj sağlamaktadır. Son 21 yılda günlük doğal gaz giriş kapasitemizi yaklaşık 5 katına çıkararak 447 milyon metreküpe ulaştırdık. Bu sayede farklı tedarik kaynaklarından istediğimiz zamanda ve miktarda doğal gaz temin etme esnekliğine kavuştuk."
Bayraktar, bu yıl nüfusun yüzde 83'üne doğal gaz kullanım imkanı sunulduğunu ve 212 Organize Sanayi Bölgesi'ne (OSB) doğal gaz arzı sağlandığını söyledi.
- "Dünyanın en gelişmiş filolarından birini kurduk"
Dışa bağımlılıkla ve cari açıkla mücadelede yerli hidrokarbon kaynaklarını üretmenin önemli olduğuna işaret eden Bayraktar, 4 derin deniz sondaj ve 2 sismik araştırma gemisinden oluşan dünyanın en gelişmiş filolarından birini kurduklarını dile getirdi.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Bayraktar, Sakarya gaz sahasında 710 milyar metreküplük doğal gaz rezervi keşfi sonrası doğal gazı 3 yıldan kısa bir sürede halkın kullanımına sunduklarını hatırlatarak, günlük yaklaşık 4 milyon metreküp üretim ile 1,5 milyon hanenin günlük doğal gaz ihtiyacının karşılandığını belirtti.
Mayıs 2021'de Gabar bölgesinde Şehit Esma Çevik sahasında yaılan petrol keşfi sonrası günlük yaklaşık 23 bin varil ham petrol üretildiğini anlatan Bayraktar, nisanda Şehit Aybüke Yalçın sahasında yapılan petrol keşfinin ise Türkiye'de kara alanlarında bugüne kadar yapılmış en büyük, küresel ölçekte de bu yıl yapılan en büyük kara keşfi olduğunu vurguladı.
Bayraktar, yürütülen aktif enerji diplomasisi ile Irak ve Libya başta olmak üzere Afrika, Kafkasya ve diğer coğrafyalarda petrol ve doğal gaz projelerinde yer alınacağını ifade ederek, "Buralarda Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ve Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ) gibi milli şirketlerimiz önemli roller üstlenecek." dedi.
- Güneş panellerinde yüzde 77 yerlilik oranına ulaşıldı
Elektrik kurulu gücünün 106 bin megavatın üzerine çıktığına işaret eden Bayraktar, kurulu gücün içinde yerli kaynak oranının, yüzde 55'i yenilenebilir enerji olmak üzere toplam yüzde 66 seviyesinde olduğunu aktardı.
Alparslan Bayraktar, yenilenebilir enerji potansiyelinden azami şekilde yararlanmak için uygulamaya alınan YEKA kapsamında, Avrupa'nın ilk ve tek tam entegre güneş paneli fabrikasını kurduklarını, Avrupa'nın en büyük güneş enerjisi santrali olan Konya Karapınar GES'i devreye aldıklarını anımsattı.
Ekipman üretim alanındaki yerlileştirme çalışmaları ve desteklerle, güneş panellerinde yüzde 77, rüzgar türbinlerinde ise yüzde 60 yerli üretim kabiliyetine ulaşıldığının altını çizen Bayraktar, "Uyguladığımız modeller ve özenle yürüttüğümüz politikalar sonucunda ülkemiz, toplam yenilenebilir enerji kurulu gücü ile Avrupa'da 5'inci, dünya genelinde ise 12'nci sırada yer alıyor." dedi.
Bayraktar, elektrik enerjisi altyapısına yönelik yatırımlar sayesinde, 2002'de 43 bin kilometre olan elektrik iletim hattı uzunluğunu 74 bin kilometreye, 2002'de yaklaşık 780 bin kilometre olan dağıtım hattı uzunluğunu da 1,4 milyon kilometreye ulaştırdıklarını kaydetti.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, 2035 yılında elektrik tüketiminin 511 milyar kilovatsaate çıkacağının tahmin edildiğini belirterek, "Bu talebi karşılarken yenilenebilir enerjinin elektrik üretimi içindeki payını yüzde 55'e, kurulu güç içindeki payını ise yüzde 65'e çıkarmayı hedefliyoruz." dedi.
Bayraktar, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda bakanlığının 2024 yılı bütçesinin sunumunda, madenlerin katma değerli şekilde ekonomiye kazandırılması hedefi kapsamda çalışmalar yürütüldüğünü söyledi.
Bor mineralinden katma değeri yüksek nihai ürün üretilmesine yönelik olarak yıllık 1000 ton kapasiteli Bor Karbür Üretim Tesisi'nin bu yıl devreye alınmasıyla bor karbür üreten beş ülkeden biri konumuna gelindiğini aktaran Bayraktar, ithalat yoluyla karşılanan ferroborun üretilmesi için ise Balıkesir/Bandırma'daki 800 ton kapasiteli tesisin Haziran 2024'te devreye alınacağını ifade etti.
Bayraktar, Eskişehir/Beylikova'da dünyanın tek sahada en büyük ikinci nadir toprak elementleri (NTE) rezervinin keşfedildiğini ve ilk etapta yıllık 1200 ton cevher işleyecek NTE Pilot Üretim Tesisi'nin bu yıl devreye alındığını anımsatarak, "En kısa zamanda endüstriyel üretim tesisinin inşaatına başlayarak yıllık 570 bin ton cevher işlemeyi hedefliyoruz." diye konuştu.
- 2053'e kadar net sıfır emisyon hedefi bulunuyor
Türkiye'nin 2053'e kadar net sıfır emisyonlu bir ekonomi olmasının hedeflendiğini anlatan Bayraktar, gelecek 30 yıllık planların bu hedef doğrultusunda şekillendirildiğini dile getirdi.
Bayraktar, hedef doğrultusunda yenilenebilir enerji, enerji verimliliği, küçük modüler reaktörlerin de dahil olduğu nükleer enerji, hidrojen, batarya ve diğer depolama sistemleri ile dijitalleşme ve kritik minerallerin öncelikli konu olduğuna dikkati çekerek, şöyle devam etti:
"Genç ve artan nüfus yapısı, üretim odaklı gelişen sanayisi ve büyüyen ekonomisi ile ülkemizin enerji talebi artmaya devam ediyor. Bu kapsamda, 2035 yılında elektrik tüketimimizin 511 milyar kilovatsaate çıkacağını öngörüyoruz. Bu talebi karşılarken yenilenebilir enerjinin elektrik üretimi içindeki payını yüzde 55'e, kurulu güç içindeki payını ise yüzde 65'e çıkarmayı hedefliyoruz. Bunun için her yıl 3 bin 500 megavat güneş ve 1500 megavat rüzgar santralini devreye alacağız. Ayrıca, bir ilk olarak toplam 5 bin megavat deniz üstü rüzgar kurulu gücünü enerji sepetimize dahil edeceğiz."
Kara ve denizlerde arama çalışmalarının hızlandırılacağına işaret eden Bayraktar, "Sakarya Gaz Sahası'ndaki projenin Faz-1 kısmı tamamlandığında üretimimizi günlük 10 milyon metreküpe, Faz-2 kısmı tamamlandığında ise günlük 40 milyon metreküpe çıkaracağız." ifadesini kullandı.
Bayraktar, Gabar'da 2024 yılı sonunda günlük 100 bin varil üretime ulaşarak yurt içi üretimin toplam günlük 200 bin varilin üzerine çıkarılmasının hedeflendiğini belirterek, "Bu da tüketimimizin yaklaşık yüzde 20'sinin kendi kaynaklarımızdan karşılanması anlamına gelmektedir. Meclisimizin de gündeminde olan Aile ve Gençlik Fonu'nun hayata geçmesiyle maden, doğal gaz, petrol üretimimizden elde edilen geliri vatandaşlarımızın faydasına sunacağız." ifadelerini kullandı.
- 7,2 gigavat nükleer kaynaklı kurulu güç hedefleniyor
Enerji portföyünde 2035'e kadar 7,2 gigavat nükleer kaynaklı kurulu güç hedeflendiğini vurgulayan Bayraktar, büyük ölçekli santrallerden daha hızlı devreye giren küçük modüler reaktörlere yönelik lisanslama ve teknolojik gelişim sürecine yönelik çalışmalar yürütüldüğünü kaydetti.
Bayraktar, tüm sektörlerde enerji verimliliği potansiyelinin ekonomiye kazandırılmasını amaçladıklarına işaret ederek, "2024-2030 dönemini kapsayacak İkinci Enerji Verimliliği Eylem Planı'nı da bu yıl sonuna kadar açıklayacağız." dedi.
Elektrik depolamaya yönelik batarya ve diğer depolama teknolojileri ile hidrojene yönelik çalışmalara hız verildiğini aktaran Bayraktar, "Yine bu yılbaşında kamuoyu ile paylaştığımız Türkiye Hidrojen Teknolojileri Stratejisi ve Yol Haritası çerçevesinde, 2030 yılında 2 gigavat, 2035 yılında 5 gigavat elektrolizör kapasitesini devreye alarak gelişmiş ülkelerle rekabet eden bir hidrojen değer zinciri tesis etmeyi hedefliyoruz. Ülkemizin yenilenebilir enerji potansiyelinin de özellikle yeşil hidrojen üretiminde kilit bir rol oynayacağına inanıyoruz." değerlendirmesinde bulundu.
Bayraktar, İstanbul Finans Merkezi'nin enerjinin yanında madenciliği de kapsayan geniş çaplı bir merkez olarak planlandığına dikkati çekerek, şu ifadeleri kullandı:
"Bu anlamda ülkemizi, kaynakların piyasa oyuncuları tarafından rekabetçi şekilde fiyatlandırıldığı, iyi işleyen, şeffaf ve erişilebilir bir piyasanın var olduğu bir enerji ve maden ticaret merkezi haline getirmeyi hedefliyoruz. Bunun yanı sıra iklim değişikliği ile mücadelenin en önemli araçlarından biri olan karbon fiyatlaması için EPİAŞ bünyesinde hali hazırda yürüyen elektrik ve doğal gaz piyasalarının yanına önümüzdeki yıl emisyon ticaretini de eklemeyi hedefliyoruz."
Türkiye'nin enerjide bölgesel aktör haline gelmesi adına enerji diplomasisi ve yeni iş birliklerinin geliştirilmesinin önemli olduğunu ifade eden Bayraktar, "Bulgaristan, Macaristan, Romanya ve son olarak Moldova ile gaz ihracatı anlaşmalarını hayata geçirdik. Önümüzdeki süreçte ihracat bağlantılarımıza yeni ülkelerin eklenmesine yönelik çalışacağız. 'Tek Millet İki Devlet' şiarı ile enerji alanında Türkiye-Azerbaycan kardeşliğinin ortak amaçları etrafında Nahçıvan'ın doğal gazının temin edilmesine yönelik Iğdır-Nahçıvan Doğal Gaz Boru Hattı Projesi'ni en kısa zamanda tamamlayarak Nahçıvan'ın 500 milyon metreküplük yıllık doğal gaz ihtiyacının tamamını karşılayacağız." diye konuştu.
- 2024 yılı için 61,96 milyar lira bütçe tutarı
Bakan Bayraktar, Sayıştay Başkanlığının Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 2022 Mali Yılı Denetim Raporu'nun "Denetim Bulguları" bölümünde "Bakanlık Bütçesinden Ödemesi Yapılan Genel Aydınlatma Gideri Alacaklısı Olan Şirketlerin Bakanlık İlgili Kuruluşu TEİAŞ'a Borçlarını Ödememesi" şeklinde bir bulguya ve "TEİAŞ alacaklarının zamanında tahsili için yasal düzenleme yapılmasının uygun olacağı değerlendirilmiştir." ifadesine yer verildiğini, söz konusu bulguya ilişkin gerekçeli cevabın Sayıştay Başkanlığına gönderildiğini söyledi.
TEİAŞ'ın elektrik dağıtım şirketlerinde birikmiş alacaklarının büyük oranda tahsil edildiğine işaret eden Bayraktar, muaccel alacakların da tahsiline devam edildiğini dile getirdi.
Bayraktar, bakanlık olarak MTA, MAPEG, TENMAK, EPDK ve NDK ile birlikte teklif edilen toplam bütçe tutarının 2024 yılı için 61,96 milyar lira olduğunu bildirdi.
- Elektrikte olağanüstü maliyet artışlarının önüne geçildi
Komisyonda sunum yapan Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanı Mustafa Yılmaz da küresel enerji krizi nedeniyle 18 ay boyunca uygulanan Azami Uzlaştırma Fiyat Mekanizması sayesinde arz güvenliğinin sekteye uğramadığını ve elektrikte vatandaşların olağanüstü maliyet artışlarından korunduğunu belirtti.
Fiyatların makul seviyeye gerilemesiyle uygulamaya 1 Ekim itibarıyla son verildiği belirten Yılmaz, söz konusu uygulamayla elektrik tarifelerinde nihai faturalarda 220 milyar liraya karşılık gelen yüzde 130'luk fiyat artışının önüne geçildiğini ifade etti.
Yılmaz, yenilenebilir enerji kaynaklarından azami düzeyde faydalanabilmek için elektrik depolama sisteminin önemine vurgu yaparak, geçen yıl yapılan düzenleme ile depolamalı Rüzgar Enerji Santrali (RES) ve Güneş Enerji Santrallerinin (GES) kurulabilmesinin önünün açıldığını dile getirdi.
Depolama tesisleri ile emre amade kapasitesinin artacağını ve kesintili üretim yapan rüzgar veya güneş santrallerinin baz yük santrali haline geleceğinin altını çizen Yılmaz, şu ifadeleri kullandı:
"Kurumumuza depolamalı elektrik üretim tesisi kurmak amacıyla toplam 260 bin 354 megavat gücünde 5 bin 968 adet önlisans başvurusu yapılmıştır. Bu başvuruların 126 bin 729 megavat gücündeki 1883'ü RES projesi, 133 bin 625 megavat gücündeki 4 bin 85'i ise GES projesidir. TEİAŞ tarafından bugüne kadar yaklaşık 33 bin megavat kapasite tahsis edilmiştir. Bu kapasite içerisinden 23 bin 200 megavata karşılık gelen 429 projeye önlisans verilmiştir. Bu projelerden toplam 12 bin 100 megavat gücündeki 176'sı RES, toplam 11 bin 100 megavat gücündeki 253'ü ise GES projesidir."