Sözleşmeli Personelin görevine sebepsiz son verilebilir mi?

Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esasların "sözleşmenin feshi" başlıklı Ek 6'ncı maddesinde hangi hallerde sözleşme feshinin yapılacağı tek tek belirtilmiştir. Bu hallere göz atacak olursak aşağıdaki hususları görebiliriz:

- Personelin işe alınma açısından gerekli olan niteliklerden herhangi birini taşımadığının sonradan anlaşılması.
- Personelin işe alınma açısından gerekli olan niteliklerden herhangi birini sonradan kaybetmesi.
- Personelin sözleşme dönemi içerisinde mazeretsiz ve kesintisiz 3 gün veya toplam 10 gün süreyle görevine gelmemesi.
- Personelin hizmetinin gerektirdiği pozisyona ihtiyaç kalmaması.
- Personelin bir proje kapsamında işe alınması durumunda istihdam edildiği projenin tamamının veya proje bölümlerinin sözleşmede öngörülen süreden önce tamamlanması.
- Personelin terör örgütleriyle eylem birliği içerisinde olması, bu örgütlere yardım etmesi, kamu imkan ve kaynaklarını bu örgütleri desteklemeye yönelik kullanması ya da kullandırması, bu örgütlerin propagandasını yapması.

Aynı Esasların 7'inci maddesinde "hizmetlerine gerek kalmadığı için sözleşmesinin feshedilmesi veya yenilenmemesi", "sözleşme koşullarına uymaması nedeniyle ... sözleşmesinin feshedilmesi"; Ek 1'inci maddesinde ".hizmet sözleşmesi esaslarına aykırı hareket etmesi nedeniyle kurumlarınca sözleşmesinin feshedilmesi halinde." düzenlemelerine yer verilmiştir.

Örneğin "5393 Sayılı Belediye Kanunu'nun 49'uncu Maddesinin Üçüncü Fıkrası Gereğince Tam Zamanlı Olarak Çalıştırılacak Sözleşmeli Personele İlişkin Hizmet Sözleşmesi"'nin (mahalli idareler için tip hizmet sözleşmesi) 13'üncü maddesinde; yıllık, doğum, analık, evlat edinme, emzirme, hastalık, sağlık, mazeret ve refakat izinleri gibi sosyal izinlerin kullanılmasından dolayı hizmet sözleşmesinin feshedilemeyeceği; 14'üncü maddesinde doğum, evlat edinme ve askerlik sebebiyle hizmet sözleşmesi feshedilen sözleşmeli personelin pozisyonunun saklı tutulacağı ve istekleri halinde bu personelin ayrıldığı kurumda yeniden hizmete alınacağı, 15'inci maddesinde 65 yaşın doldurulması halinde sözleşmenin tek taraflı feshedileceği düzenlenmiştir.

Gerek Esaslar gerekse (Örnek) Tip Sözleşme birlikte değerlendirildiğinde, sözleşmeli personelin sözleşmesinin yukarıda bahsedilen nedenler dışında sebepsiz fesih edilemeyecektir.

Konu hakkında Danıştay kararlarında neler var?

Danıştay Onikinci Daire kararında (Esas: 2013/1265, Karar: 2014/278, Tarih: 30.01.2014); davacının görev yaptığı süre içerisinde göreviyle ilgili olarak yetersizliği veya başarısızlığına ilişkin somut bir saptamada bulunulmadan; bir sosyal paylaşım sitesinde belediye başkanlığı aleyhine yapılan olumsuz yorumları beğenme şeklindeki eylemi nedeniyle, performansının 38 puan olarak değerlendirilmesi üzerine, hizmet sözleşmesinin uzatılmamasına ilişkin işlemde hukuka uyarlık görülmediği gözetilmelidir.

Danıştay Onikinci Daire kararında (Esas No: 2021/5380, Karar No: 2022/556, Tarih: 17.02.2022); davacı ile yapılmış olan hizmet sözleşmesinin "Sözleşmenin sona ermesi" başlıklı 11. maddesinin ikinci fıkrasının (ğ) bendindeki; "Bakanlık gerekçesini belirtmek kaydıyla süresi bitmeden önce sözleşmeyi fesih edebilir." düzenlemesi ile dava dosyasında bulunan bilgi ve belgelerle davacı hakkında yapılan soruşturma kapsamında alınan tanık ifadeleri ve soruşturma raporunun birlikte değerlendirilmesinden, davacının başhekim olarak görev yaptığı hastanede, hastane personeli ile olan ilişkilerinde problemler yaşadığı, personel ile idarecinin kurması gereken iletişimi kuramadığı, hastanede çalışma barışının bozulması ve hastane idaresinde zaafiyet oluşabileceği gerekçeleri ve ileride vuku bulması muhtemel olayların önüne geçilmesi amacı ile davacının hizmet sözleşmesinin sona erdirilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Danıştay Onikinci Daire kararında (Esas: 2020/3479, Karar: 2021/117, Tarih: 25.01.2021); davacıya 26.11.2012 tarihinde verilen aylıktan kesme cezasının davacının sözleşmesinin yenilenmemesine neden olabilecek derecede ağır olması nedeniyle görevine son verilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu kararında (Esas No: 2020/100, Karar No: 2020/1644, Tarih: 28.09.2020); İdarenin, davacının yıllık olarak düzenlenen sözleşmesini yenileyip yenilememe hususunda takdir yetkisi bulunduğu ve yargı kararlarıyla sözleşmenin yenilenmesi hususunda zorlanamayacağı açık olmakla birlikte, takdir hakkını kullanırken haklı bir sebebe dayanması, diğer bir ifade ile sözleşmeyi yenilememe yetkisinin, kamu yararı ve hizmet gerekleri sebebiyle kullanılması gerektiği kuşkusuzdur. Yarı zamanlı sözleşmeli kadın doğum uzmanı olarak görev yapan davacının, sözleşme süresinin sonunda, davalı idarece, davacının idarelerinde görev yapan yarı zamanlı ikinci kadın doğum uzmanı olduğu ve hizmetine ihtiyaç kalmadığından bahisle takdir yetkisi kullanılmak suretiyle sözleşmesinin yenilenmemesine yönelik dava konusu işlemin tesis edildiği anlaşılmaktadır. Davacının görev yaptığı birimin niteliği göz önünde bulundurulduğunda, davalı idarece, yukarıda belirtilen sebeple tesis edilen dava konusu işlemde, kamu yararı ve hizmet gerekleri yönünden hukuka aykırılık görülmemiştir. Öte yandan, davacının davalı idare emrinde iki yıldan kısa bir süre görev yaptığı, dolayısıyla sözleşmesinin devamı konusunda haklı bir beklentisinden de söz edilemeyeceği sonucuna varılmıştır. Bu itibarla, dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi ısrar kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

Danıştay Onikinci Daire kararında (Esas: 2006/3643, Tarih: 17.10.2006); sözleşmeli öğretmenlerin tip hizmet sözleşmesinin 13. Maddesinin a, b, d, e, f, g, ğ fıkralarında sözleşmenin hangi hallerde feshedilebileceğinin ayrıntılı olarak düzenlenmesi ve feshin objektif kriterlere bağlanması karşısında aynı maddenin c fıkrasında sebep gösterilmeksizin ve her zaman hizmet sözleşmesinin feshine imkan tanınmasında hukuka uyarlık bulunmadığına hükmedilmiştir.
Danıştay kararlarında da; göreviyle ilgili olarak yetersizliğin veya başarısızlığın somut olarak ortaya konması, sözleşmesinin yenilenmemesine neden olabilecek unsurun ağır olması ve kamu yararı-hizmet gereklerinin dikkate alınmasına dikkat çekilmiştir.

Bu hususlara ilave olarak, İdareler haklı bir sebebe dayalı olarak örneğin personelin hizmetinden verim alınamaması, verilen görevi gereği gibi yapmama, mesai saatine gerektiği şekilde özen göstermeme gibi sebepler göz önüne alınarak yapılan disiplin soruşturması sonucunda da bunların kanıtlanması halinde sözleşmenin feshi söz konusu olabilecektir.

Sonuç olarak; herhangi bir sebep gösterilmeksizin ya da haklı bir sebebe dayanmaksızın sözleşmeli personelin sözleşmesinin feshinin mümkün olamayacağı açıktır.