Çobanlıktan geldi, üniversitede ders veriyor
Bir zamanlar köy çalgıcısı muamelesi gören Çamelili saz ustası Hayri Dev, artık konservatuarda ders veriyor. Türkiye'de köy çalgıcısı olarak görülürken Avrupa'da hakkında belgesel filmler çekilip dünyaca ünlü üniversitelerde ders verdirilen Dev'in sanatına, basında çıkan haberlerden sonra ilgi artmaya başladı. Dev, şu anda Denizli Belediye Konservatuarı'nda üniversite öğrencilerine saz çalmasını öğretiyor.
Denizli'nin Çameli ilçesine bağlı Gökçeyaka (Masıt) köyünde oturan, geçimini düğünlerde çalgıcılık yaparak ve çobanlıkla sağlayan Hayri Dev'in ünü her geçen yıl artıyor. Yöre halkının "Koca Usta" lakabıyla tanıdığı 74 yaşındaki Dev, çobanlık yaparken büyüklerinden öğrendiği üç telli saz ve çam düdüğüyle Türkiye'den önce Avrupa'da meşhur oldu. Hayata keçi çobanlığıyla atılan Dev, kadınların ekmek pişirmede kullandığı ısırgana tel takıp çalarak ilk enstrümanını yapmıştı. Dedesi Mustafa'nın etkisiyle üç telli çalmaya başlayan ve büyüklerinin atışmalarını dinleyerek türküleri öğrenen Dev, okuma yazmayı da askerde öğrendi.
Hayri Dev'in ve arkadaşlarının keçi peşinde ve yarenliklerde geçen yaşamı, Jerome Cler'in Teke yöresi araştırmaları sırasında kendilerini keşfetmesi sonucu değişmiş. Talip Özkan'dan bağlama öğrendikten sonra hocasının, "Acıpayam'a, doğduğum yere git." öğüdünü dinleyen Cler, burada Denizli yöresinde amatörce doldurulmuş bir kasetten Hayri Dev'in müziğini dinlemiş. Dev, Cler'in gelişini şöyle anlatıyor: Acıpayam'a gelmiş. Kaymakamlıkta benim banda denk geliyor. Dinledikten sonra yanıma gelmek istiyor. Kaymakam, dağda olduğum için bulunamayacağımı söylüyor. Bulunmam konusunda ısrar etmiş. Düğündeydik, dört kişi yanıma geldi. Bize orada çaldırdılar. Avucunun içine ismimizi yazıp gitti. Haftaya varmadan tekrar gelerek ülkesine davet etti, biz de gittik." Dev, çoban müzisyen arkadaşları Hasan Yıldırım (Kapızlı), Mehmet Şakir (Akkulak) ve oğlu Zafer'le beraber enstrümanlarını gazete kâğıdına sararak giderler Paris'e. Çalıp söylerler, üç telli resitalleri verir, çam düdüğü çalar, kaşıkla oynarlar. 1996'da Çameli ekibiyle 28 gün Fransa ve Almanya'yı dolaşıp etnik müzik festivallerine katılırlar. 1997 yılında Amsterdam'da, 1998'de Strasborg Marc Bloch Üniversitesi'nde konser verirler. Palais Des 2002'de Brüksel'de Beaux-Arts'ta, 2003'te Paris'te Fransız Kültür Bakanlığı yetkililerinin huzurunda hep birlikte çalarlar.
Hayri Dev'in anlattığına göre yaşlılık maaşı haricinde geliri yok. Düğün ve festivallerde çalgı çalarak geçimini sağlamaya çalışıyor. Çam düdüğü, ilkbaharda dukkuk kuşu ötünce taze çam dalından yapılıyor. Yörede bu düdüğü yapan artık yok. Kendi ifadesiyle, "Şimdiki gençler orga, cihaza yükleniyor."
Saz ustası Dev'den ders alan üniversite öğrencilerinden Halil Arnas ise, "Yeni nesil olarak bu tür müzikleri seviyoruz." derken Emrah Erçetin de, "Geçmişteki kültürümüzü, sanatımızı öğrenmek için Hayri amcadan ders alıyoruz. Bize çok iyi öğretiyor." diyor. Bir başka öğrenci, "Bu müzik insanı geçekten dinlendiriyor. Bazı gençler batılı müziklerden hoşlanırken biz kendi kültürümüze yönelmek istedik." ifadelerini kullanıyor. Bir kız öğrenci de, "Eski kültürümüz olduğu için çok beğendiğimiz bir şey. Bu dönemde eski kültürlerden kalma çok az şey var. Bu çalgıyı zevke öğreniyorum." diyor.