Lise öğrencisi, portakal özüyle haşereleri etkisiz hale getirmeyi başardı
Gaziantep Özel Sanko Lisesi öğrencisi Tuğçe Sözduyar, hazırladığı projeyle portakal kabuğu özünün dip kurdu ve meyve sineği gibi haşereleri etkisiz hale getirdiğini ortaya koydu.
Tuğçe Sözduyar, eko sisteme zarar veren kimyasal ilaçların kullanımını azaltarak, doğal yöntemlerin kullanımını tartışmaya açmak için böyle bir proje hazırladıklarını söyledi.
Biyoloji Öğretmeni Serkan Sural'ın öncülüğünde 'Portakal Kabuğu Özütü ve Sığır Ödünün İnsectisit Etkisi' isimli bir proje hazırlayan Sözduyar, haşere mücadelesinde doğal ilaç karışımlarının kullanımını tartışmaya açıp kanserojen maddeler içeren ve çevrede kalıcı etkiler bırakan sentetik kimyasalların kullanılmasını azaltmak için yola çıktı.
Bazı yörelerde turunçgil kabuğu ve fesleğen yapraklarının kurutulup yakılması, haşerelerin gireceği açıklıklara safra (öd) salgısının sürülmesi gibi ilkel yöntemlerin haşereler üzerindeki etkilerini araştıran Sözduyar, çeşitli işlemlerden sonra portakal kabuğundan etkin bir özüt üretti.
Sözduyar, mezbahadan aldığı hayvan ödünü de etkin hale getirerek her 2 maddenin meyve sinekleri üzerindeki etkilerini inceledi. Piyasadaki kimyasal ilaçlarla portakal özütü ve hayvan ödünün etkilerini karşılaştırmalı olarak meyve sineklerinin üzerinde deneyen genç beyin, portakal kabuğu özünün kimyasal ilaçlar kadar etkili olduğunu ortaya koydu.
Sentetik ilaç ile portakal özünün enjekte edildiği 2 cam fanustaki toplam 47 meyve sineğinin tamamı 2 dakika içinde öldü. Hayvan ödünün ise aynı sonucu vermediği gözlendi. Yüzde 30 öd kullanılan ilk deneyde 18 sinekten 3'ü ölürken, karışımın yüzde 50 oranında kullanıldığı deneyde ölüm gerçekleşmedi. Gaziantep Fıstık Araştırma Enstitüsü gerçekleştirilen ayrı bir çalışmada da portakal özünün Antep fıstığı dip kurdunda etkili olduğu saptandı.
Portakal kabuğu özütünün canlılar üzerindeki etkisinin, piyasada kullanılan sentetik kimyasallara göre karşılaştırmalı olarak araştırılmasını öneren Sözduyar, "Portakal kabuğu özütünün Drosophila üzerindeki öldürücü etki mekanizması hususunda bir fikrimiz yok. Drosophila üzerinde etkili olan özütlerin diğer haşereleri nasıl etkileyeceği; prepupa, pupa ve larvalar üzerindeki etkisi araştırılmalıdır." diye konuştu.
Biyoloji Öğretmeni Serkan Sural, zararlı böcekleri kontrol altında tutmak amacıyla kullanılan kimyasal maddelerin doğada bazı kalıcı etkilerinin olduğunu belirterek, "Bu kimyasalların eko-sisteme zararları var. Kullanıldıklarında yararlı popülasyonları öldürebiliyorlar. Bitkilerin tozlaşmasını geciktirebiliyorlar. Bitkilerin geleceğine yönelik bir takım zararları söz konusu. Bu nedenle kimyasal pestisitlerin yerine portakal kabuğu özütü ve hayvan ödü gibi doğal maddelerin etkilerini tartışmaya açmak istedik." şeklinde konuştu.