Elektrikte Ocak ayı sancısı
- Elektrik fiyatlarına yapılan son zamların ardından maliyet bazlı fiyat ayarlama sistemi kapsamında şartların daha da ağırlaşacağını belirten uzmanlar, Ocak ayında elektrik fiyatlarında yeni bir zamma kesin gözüyle bakıyor.
Elektriğe yapılan son zammın hemen ardından Ocak ayında yapılması beklenen yeni zammın sancısı başladı. Elektrik fiyatlarına konutlarda yüzde 9.07, sanayide ise 9.27 oranında yapılan zamma tepkiler sürerken, uzmanlar Ocak ayında yapılacak zam konusuna şimdiden dikkat çekiyor. Bilindiği gibi 20 elektrik dağıtım şirketi elektriğin yüzde 55'ini TETAŞ'tan, yüzde 35'ini EÜAŞ'tan yüzde 15'ini de Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi-PMUM, yani özel sektörden alıyor. Son zammın iki gerekçesi bulunuyor. Bunlardan ilki, yılbaşından bu yana doğalgaz fiyatları arttığı için doğalgazla elektrik üreten santrallerin maliyetlerinin artması ve bunun da TETAŞ'ın toptan satış maliyetini yüzde 34 oranında artırması olarak belirtilirken, ikinci neden olarak ise kamuda yeterli derecede elektrik üretimi yapılmadığı için özel sektörden (PMUM) elektrik alınması olarak gösteriliyor. TEDAŞ elektriğin kilovatsaatini ortalama 12 YKr'den satarken, özel sektör 16-20 YKr'ye çıkan fiyatlarla elektrik satışı gerçekleştiriyor.
Hatırlanacağı gibi 5 yıl boyunca zam yapılmaması için elektrik fiyatları baskılanıyordu. Ancak, 1 Temmuz 2008 tarihinden itibaren geçilen maliyet bazlı fiyatlandırma sistemi ile tüm elektrik KİT'leri maliyet artışlarını fiyatlara yansıtma imkanı bulmuştu. Bundan dolayı da TEDAŞ'ın talebiyle elektrik fiyatlarına 1 Ekim'den geçerli olmak üzere yüzde 9 oranında zam yapıldı. Son zamla birlikte elektrik fiyatlarına yılbaşından bu yana konutta toplam yüzde 54, sanayide ise toplam yüzde 46 oranında zam yapılmış oldu. Maliyet bazlı fiyatlandırma sistemine göre, maliyetlerin yılda 3 kez tüketiciye yansıtılması gerekiyor.
Uzmanlar söz konusu tablonun önümüzdeki üç ayda da değişmeyeceği görüşünde. Çünkü yağış rejimindeki istikrarsızlık ve barajlardaki doluluk oranlarının düşmesi nedeniyle elektrik üretiminde hidrolik santrallerin payı azalırken, doğalgazın payı artmaya devam ediyor. Her ay zam talebi gündeme gelen BOTAŞ'ın 1 Ekim 2008 tarihi itibariyle yeni bir zam talebinde bulunması bekleniyor. Maliyet bazlı fiyatlandırmaya göre her ay BOTAŞ'ın doğalgaz fiyatlarına zam yapabilme hakkı bulunuyor. Ekim ayında yapmasa bile BOTAŞ'ın yıl sonuna kadar zam yapmasına kesin gözüyle bakılıyor. Bu durumda da EÜAŞ'ın doğalgazla elektrik üreten santrallerinden elektrik alan TETAŞ ve ağırlıklı olarak doğalgazla çalışan özel sektör elektrik üreticilerinden alınan elektrik fiyatlarının yükseleceği belirtiliyor. Uzmanlar, bu durumda elektrikte yeni bir fiyat ayarlama gerekeceğini ve Ocak ayında benzer oranlarda yeni bir zam yapılamasının zorunlu olacağını kaydediyor.