Her 10 kişiden 9'u vergi adaletine inanmıyor

- Maliye Bakanlığınca yayımlanan bir araştırma, her 10 kişiden 9'unun Türkiye'de vergi adaleti olduğuna inanmadığını, yine her 10 kişiden 8'inin devlet harcamalarında savurganlık yapıldığını düşündüğünü ortaya koydu.

Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığınca yayımlanan "Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Vergi Yükümlülerinin Vergiyi Algılama ve Tutum Analizi Araştırması", vatandaşın vergiye nasıl baktığını gözler önüne serdi.

Araştırmaya göre, Türkiye'de vergi kaçakçılığının en büyük nedeni, "herkes kaçırıyor, ben de kaçırırım" anlayışının hakim olması. Vergi kaçırmanın en geçerli yolu da, işleri kayıt dışı yürütmek. Vergi oranlarının düşürülmesini isteyen yükümlülerin yarıdan fazlası, oranlar artarsa, vergi kaçıracağını ya da daha fazla vergi ödemek yerine işini yavaşlatacağını veya bırakacağını söylüyor.

Araştırmada vatandaşların yüzde 33,3'ü vergiyi "kamu hizmetlerinin karşılığı", yüzde 30,9'u "zorunlu bir ödeme", yüzde 18,3'ü "bir ödev", yüzde 15,3'ü "bir yük", yüzde 2,2'si de "teşebbüs kabiliyetini engelleyen bir uygulama" olarak tanımlıyor.

Araştırmada yükümlülerin vergi adaletiyle ilgili görüşleri de irdelendi. Buna göre, vatandaşların yüzde 71,3'ü Türkiye'de vergi adaletinin olmadığına inanıyor. "Vergiler adaletli ama yeterince değil" diyenlerin oranı yüzde 26,9 olarak tespit edilirken, sadece yüzde 1,8'lik grup, Türkiye'de vergi adaleti olduğu görüşünü taşıyor.

Vergi sisteminin adaletsizliğinin nedeni olarak vatandaşların yüzde 38,3'ü "devletin bazı kesimleri hala vergilendirmemesi"ni görürken, yüzde 29,8'lik kesim vergi kaçakçılığının yaygın olmasının, yüzde 26,7'lik kesim de vergi kanunlarının yapısının bu sonucu doğurduğunu belirtiyor. Yüzde 5,2'lik grup ise adaletsizliğin nedeni olarak vergi idaresinin yaklaşımını gösteriyor.

Araştırmada, vatandaşlara "Sizce devlet harcamalarında bir savurganlık var mı" sorusu da yöneltildi.

Bu soruya yüzde 83'lük kesim, "Evet, kamu harcamalarında savurganlık var" yanıtını verdi, yüzde 17'lik grup, bunun aksini iddia etti.

Yükümlülerin ancak yüzde 2,9'u, "Türkiye'de herkesin vergisini tam olarak ödediğine" inanıyor. Yüzde 97,1'lik kesim, bunun tam aksini düşünüyor.

Vatandaş, vergi kaçakçılığının azaltılması için vergi oranlarının düşürülmesini talep ediyor. Vatandaşın yüzde 50,8'ine göre, "vergi oranlarının indirilmesi, vergi kaçakçılığını azaltacak." Yüzde 19,3'üne göre oranlardaki bir indirim, "vergi gelirlerini artıracak", yüzde 18,1'ine göre "vergi tabanını genişletecek", yüzde 11,8'ine göre de "vergi gelirlerini azaltacak."

Vergi kaçakçılığının nedenleri: Türkiye'deki vergi kaçakçılığının 1 numaralı nedeni, "Herkes kaçırıyor, ben de kaçırıyorum" mantığının yaygın olması. Yükümlülerin yüzde 24,7'si bu görüşü taşıyor. Yüzde 24,5'lik kesim, kaçağın fazla olmasının vergi idaresinin ve denetimlerin yetersizliğinden, yüzde 15,6'lık kesim, kanunların vergi kaçırmaya müsait olmasından, yüzde 13,4'lük kesim mükelleflerde vergi bilincinin yerleşmemiş olmasından, yüzde 5'lik kesim de kanunların sık sık değişmesinden kaynaklandığı inancında.

Vergi kaçıranlara ne ceza verilmeli? Yükümlülerin yüzde 38,6'sına göre vergi kaçıranlara para cezası, yüzde 12,9'una göre de hapis cezası verilmeli.

Vatandaşların yüzde 44,9'u vergi aflarının, dürüst mükellefi cezalandırdığına inanıyor.