Kolesterol efsanesinin sonu geldi
PROF. DR. AHMET RASİM KÜÇÜKUSTA'nın yazısı
Vücudumuzdaki kolesterolün çok azı gıdalardan alınır. Karaciğerin ürettiği kolesterol sanıldığının aksine vücuda yararlıdır
Hayvansal yağların zararlı değil, aksine ne kadar yararlı olduğunu anlatan bir yazımı okuyan ve 'tereyağında sucuklu yumurta' yapıp afiyetle yiyen okurlarım benden ısrarla bu konuda yazmaya devam etmemi istiyorlar. Sanıyorum, kendilerine pirzola ziyafeti çekmek için birkaç cesaret verici söze daha ihtiyaçları var.
Onlar mangallarını yakmak için şimdiden faaliyete geçedursunlar, biz de kolesterol ezberini bozmaya devam edelim. Kolesterolün öldürücü bir zehir olmadığını, görüldüğü yerde vurulması gerekmediğini ve bütün 'memelilerin' hücreleri için hayati önemi olan bir madde olduğunu belirterek söze girelim.
HÜCRELERİN YAPI TAŞI
Kolesterol hücreyi dış etkenlere karşı koruyan hücre duvarının temel yapıtaşıdır ve birçok kimyasal reaksiyonda rol alır. Mesela, kortizol ile testosteron, östrojen gibi üreme hormonları, D vitamini, safra asitleri kolesterolden üretilir. Bunun için kanda çok az kolesterol olması yeterlidir.
Kolesterol hayvansal besinlerde bulunur, ama vücudumuzdaki kolesterolün çok azı gıda kaynaklıdır, büyük kısmı karaciğerimizde imal edilir. Üstelik az kolesterol aldığımızda vücuttaki üretim artar, çok aldığımızda ise azalır.
İşte bundan dolayı da beslenmemizdeki kolesterolü ne kadar azaltırsak azaltalım, kandaki kolesterol bundan çok az etkilenir.
İyi kolesterol nedir kötü kolesterol nedir?
Kolesterol suda erimediğinden kanda lipoprotein adı verilen maddelerle taşınır. Lipoproteinlerin dansitelerine göre HDL ve LDL olmak üzere başlıca iki türü vardır. Kanımızdaki kolesterolün yüzde 60-80'i LDL, yüzde 15-20'si HDL ve kalan küçük kısmı ise başka lipoproteinlerle taşınır.
Kolesterol karaciğerden damarlara LDL ile, damarlardan karaciğere ise HDL ile taşınır. LDL için 'kötü kolesterol' ve HDL için de 'iyi kolesterol' isimleri kullanılır. Kanlarında LDLkolesterol yüksek olanlarda kalp krizi riskinin arttığı, HDL-kolesterol yüksek olanlarda ise bu riskin azaldığını gösteren bazı araştırmalar vardır. Başka bir deyişle, HDL/LDL oranın düşük olması koroner kalp hastalıkları için bir risk faktörü olarak kabul edilir.
Ancak, risk faktörü hastalıkla aynı şey değildir. Kalp krizine yol açan bir faktör aynı zamanda HDL/LDL oranını da azaltıyor olabilir.
SİGARA VE STRES HASTA EDER
Gerçekten de bu oranı etkileyen pek çok faktör vardır. Mesela sigara içilmesi, obezite, hareket azlığı, diyabet, stres, hipertansiyon LDL'yi artırır, HDL'yi azaltır, dolayısıyla HDL/LDL oranı da azalır. Kalp krizi veya inme HDL/LDL oranı düşük olduğu için değil, sigara, obezite, diyabet, hipertansiyon, stres yüzünden meydana gelir. Tek başına kanda kolesterol yüksekliği veya HDL/LDL oranı düşüklüğütehlikeli bir şey değildir. Bu nedenle de sadece kanda kolesterol, HDL ve LDL ölçtürülüp bunların sonuçlarına göre kolesterol düşürücü ilaç tedavisine başlanması yanlıştır.