Kabahatler Kanunu imzaya açıldı

Adalet Bakanlığı'nca hazırlanan Kabahatler Kanun Tasarısı Taslağı, Bakanlar Kurulu'nda imzaya açıldı. Taslakla dilenci, kumar oynayan ve sarhoşa yeni cezalar geliyor.

- Taslak, 1 Nisan 2005'te yürürlüğe girecek yeni Türk Ceza Kanunu (TCK) dışında tutulan ve genel ahlak, çevre ve sağlık gibi toplum düzenini ihlal eden kabahatlere idari para cezası ve idari tedbir öngörüyor.

Taslak, kabahati ''kanunun, karşılığında idari yaptırım uygulanmasını öngördüğü haksızlık'' olarak tanımlıyor. Kabahat, failin icrai veya ihmali davranışı gerçekleştirdiği zaman işlenmiş sayılacak. Neticenin oluştuğu zaman, bu bakımdan dikkate alınmayacak.

Tüzel kişi hakkında da kabahat dolayısıyla idari yaptırım ve bu bağlamda idari para cezası uygulanabilecek.

Kabahatler açısından idari para cezasına karar verilebilmesi için fiili işleyen gerçek kişinin en azından taksire dayalı kusurunun varlığı gerekecek.

Fiili işlediği sırada 15 yaşını doldurmamış çocuk hakkında idari para cezası uygulanamayacak.

Akıl hastalığı nedeniyle, işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamayan veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği önemli derecede azalmış kişi hakkında idari para cezası verilemeyecek.

Kabahatin işlenişine birden fazla kişinin iştirak etmesi halinde, bu kişilerin her biri hakkında fail olarak idari para cezası verilecek.

Kabahate iştirak için, kasten ve hukuka aykırı işlenmiş bir fiilin varlığı yeterli olacak. Kabahatin işlenişine iştirak eden kişi hakkında, diğerlerinin sorumlu olup olmadığı göz önünde bulundurulmaksızın, idari para cezası verilecek.

Bir fiil ile birden fazla kabahatin işlenmesi halinde, bu kabahatlere ilişkin tanımlarda sadece idari para cezası öngörülmüşse, en ağır idari para cezası verilecek. Bu kabahatlerle ilgili olarak kanunda idari para cezasından başka idari yaptırımlar da öngörülmüş ise bu yaptırımların hepsi uygulanacak.

Aynı kabahatin birden fazla işlenmesi halinde, her bir kabahatle ilgili ayrı ayrı idari para cezası verilecek.

Bir fiil hem kabahat hem de suç olarak tanımlanmışsa, sadece suçtan dolayı yaptırım uygulanabilecek. Ancak, suçtan dolayı yaptırım uygulanamayan hallerde kabahat dolayısıyla yaptırım uygulanacak.

-İDARİ YAPTIRIMLAR-

Taslağa göre, kabahatler karşılığında uygulanacak idari yaptırımlar; idari para cezası ve idari tedbir olacak. İdari tedbirler, mülkiyetin kamuya geçirilmesi ve ilgili kanunlarda yer alan diğer tedbir olarak sıralandı.

İdari para cezası, maktu veya nispi olabilecek. İdari para cezası, kanunda alt ve üst sınırı gösterilmek suretiyle de belirlenebilecek. Bu durumda, idari para cezasının miktarı belirlenirken, kabahatin haksızlık içeriği ile failin kusuru ve ekonomik durumu birlikte göz önünde bulundurulacak.

İdari para cezası, Hazine'ye ödenecek. Kişinin ekonomik durumunun müsait olmaması halinde, idari para cezasının, ilk taksidinin peşin ödenmesi koşuluyla, bir yıl içinde ve dört eşit taksitte ödenmesine karar verilebilecek. Taksitlerin zamanında ve tam olarak ödenmemesi halinde, cezanın kalan kısmının tamamı tahsil edilecek.

-MÜLKİYETİN KAMUYA GEÇİRİLMESİ-

Kabahatin konusunu oluşturan veya işlenmesi suretiyle elde edilen eşyanın mülkiyetinin kamuya geçirilmesine, ancak kanunda açık hüküm bulunan hallerde karar verilebilecek. Bu, özel durumlarda geciktirilebilecek.

Eşyanın mülkiyeti, kanunda açık hüküm bulunan hallerde ilgili kamu kurum ve kuruluşuna, aksi takdirde devlete geçecek.

Eşyanın mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilebilmesi için, fail hakkında idari para cezası veya başka bir idari yaptırım kararı verilmiş olması şartı aranmayacak. Kaim değerin mülkiyetinin kamuya geçirilmesine de karar verilebilecek.

Mülkiyeti kamuya geçirilen eşya, başka suretle değerlendirilmesi mümkün olmazsa imha edilecek.

Diğer kanunlarda kabahat karşılığında öngörülen belirli bir süre için; ''bir meslek ve sanatın yerine getirilmemesi'', ''iş yerinin kapatılması'', ''ruhsat veya ehliyetin geri alınması'', ''Kara, deniz veya hava nakil aracının trafikten veya seyrüseferden alıkonulması'', gibi yaptırımlara ilişkin hükümler saklı tutulacak.

-ZAMANAŞIMI-

Soruşturma zamanaşımına uğrarsa faile idari para cezası verilemeyecek. Taslağa göre, soruşturma zamanaşımı, 100 bin YTL veya daha fazla idari para cezasını gerektiren kabahatlerde 5 yıl, 50 bin YTL veya daha fazla idari para cezasını gerektiren kabahatlerde 4 yıl, 20 bin YTL veya daha fazla idari para cezasını gerektiren kabahatlerde 3 yıl, 20 bin YTL'ye kadar idari para cezasını gerektiren kabahatlerde 2 yıl olacak. Nispi idari para cezasını gerektiren kabahatlerde zamanaşımı süresi 5 yıl olarak belirlendi.

Zamanaşımı süresi, kabahate ilişkin tanımdaki fiilin işlenmesiyle veya neticenin gerçekleşmesiyle işlemeye başlayacak.Yerine getirme zamanaşımının dolması halinde idari para cezasına ilişkin karar yerine getirilemeyecek.

Yerine getirme zamanaşımı süresi; 50 bin YTL veya daha fazla idari para cezasına karar verilmesi halinde 5, 20 bin YTL veya daha fazla idari para cezasına karar verilmesi halinde 4, 10 bin YTL veya daha fazla idari para cezasına karar verilmesi halinde 3, 10 bin YTL'den azidari para cezasına karar verilmesi halinde 2 yıl olacak. Zamanaşımı süresi, karar tarihinden itibaren işlemeye başlayacak.

-KABAHATLER VE CEZALARI-

Yetkili makamlarca adli işlemler nedeniyle ya da kamu güvenliği,
kamu düzeni veya genel sağlığın korunması amacıyla, hukuka uygun
olarak verilen emre aykırı hareket eden kişiye 100 YTL idari para
cezası verilecek.
Taslağa göre, kabahat olarak belirlenen eylemler ve cezaları
şöyle:
- Dilencilik yapan kişiye, 100 YTL idari para cezası verilecek.
Ayrıca, dilencilikten elde edilen gelire el konularak mülkiyetin
kamuya geçirilmesine karar verilecek. Kararı, kolluk veya belediye
zabıta görevlileri verecek.
- Kumar oynayan kişiye, 100 YTL idari para cezası, kumardan elde
edilen gelire el konularak mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar
verilecek. Bu kararı da kolluk alacak.
- Sarhoş olarak başkalarının huzur ve sükununu bozacak şekilde
davranan kişiye, kolluk görevlileri tarafından 50 YTL idari para
cezası verilecek. Kişi, ayrıca sarhoşluğun etkisi geçinceye kadar
kontrol altında tutulacak.

- Başkalarının huzur ve sükununu bozacak şekilde gürültüye neden
olan kişiye, 50 YTL idari para cezası verilecek. Bu fiilin bir ticari
işletmenin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, işletme sahibi
gerçek veya tüzel kişiye 1000 YTL'den 5 bin YTL'ye kadar idari para
cezası verilecek. Bu kabahat dolayısıyla idari para cezasına kolluk
veya belediye zabıta görevlileri karar verecek.

- Yetkili makamların açık ve yazılı izni olmaksızın, meydan,
cadde, sokak veya yayaların gelip geçtiği kaldırımları işgal eden veya
buralarda mal satışa arz eden kişiye, belediye zabıta görevlileri
tarafından 100 YTL idari para cezası verilecek.
- Yetkili makamların açık ve yazılı izni olmaksızın, meydan,
cadde, sokak veya yayaların gelip geçtiği kaldırımlar üzerine inşaat
malzemesi yığan kişiye, belediye zabıta görevlileri tarafından 100
YTL'den 500 YTL'ye kadar idari para cezası verilecek.

-KAPALI ALANDA SİGARA İÇENE 20 YTL-

- Kamu hizmet binalarının kapalı alanlarında tütün mamulü tüketen kişiye, ilgili idari birim amirinin yetkili kıldığı kamu görevlileri tarafından 20 YTL idari para cezası verilecek.

- Toplu taşıma araçlarında tütün mamulü tüketen kişiye, 20 YTL idari para cezası verilecek. Kabahatin özel hukuk kişileri tarafından işletilen toplu taşıma araçlarında işlenmesi halinde, bu ceza ilk başvurulan kolluk birim yetkilileri tarafından kesilecek. Kamuya ait toplu taşıma araçlarında işlenmesi halinde idari para cezası verme yetkisi bakımından aynı hüküm uygulanacak.

- Özel hukuk kişilerine ait olan ve herkesin girebileceği binaların kapalı alanlarında, tütün mamullerinin tüketilemeyeceğini belirtir açık bir işarete yer verilmesine rağmen, bu yasağa aykırı hareket eden kişiye 20 YTL idari para cezası verilecek. Bu karar, şikayet üzerine en yakın kolluk birimi yetkililerince alınacak.

-HAYVANLARA EZİYET 100 YTL-

- Hayvanlara eziyet eden kişiye 100 YTL idari para cezası verilecek. Kabahatin konusunu oluşturan ve kişinin mülkiyetinde bulunan evcil hayvan, ayrıca muhafaza altına alınacak. Muhafaza altınaalınmasına karar verilen hayvan, muhafaza ve bakım için bir başkasına teslim edilebilecek. Muhafaza ve bakım için yapılan masraflar hayvan sahibinden tahsil edilecek.

- Sahibinin hayvan üzerindeki bakım ve gözetim yükümlülüğünün gereklerine uygun davranacağının beklenemediği hallerde, hayvanla ilgili olarak mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar verilecek. Bu kabahat dolayısıyla idari para cezasına ve muhafaza altına almaya muhtar, kolluk veya belediye zabıta görevlileri, mülkiyetin kamuya geçirilmesine mülki amir veya belediye encümeni karar verecek.

-KİMLİK BİLDİRMEME-

- Görevle bağlantılı olarak sorulması halinde, kamu görevlisine kimliği veya adresiyle ilgili bilgi vermekten kaçınan veya gerçeğe aykırı beyanda bulunan kişiye bu görevli tarafından 100 YTL idari para cezası verilecek.

Açıklamada bulunmaktan kaçınması veya gerçeğe aykırı beyanda bulunması dolayısıyla kimliği belirlenemeyen kişi tutularak durumdan derhal Cumhuriyet savcısı haberdar edilecek. Bu kişi, kimliği açık bir şekilde anlaşılıncaya kadar, gözaltına alınacak ve gerekirse tutuklanacak. Gözaltına ve tutuklamaya karar verme yetkisi ve usulü bakımından Ceza Muhakemesi Kanunu hükümleri uygulanacak. Kişinin kimliğinin belirlenmesi durumunda, bu nedenle gözaltına alınma veya tutuklanma haline derhal son verilecek.

-ÇEVREYİ KİRLETME-

- Evsel atık ve artıkları, bunların toplanmasına veya depolanmasına özgü yerler dışına atan kişiye 100 YTL idari para cezası verilecek. Bireysel atık ve artıkların atılması halinde de bu fıkra hükmü uygulanacak.

- Fiilin yemek pişirme ve servis yerlerinde işlenmesi halinde, işletme sahibi gerçek veya tüzel kişiye 500 YTL'den 5 bin YTL'ye kadar idari para cezası verilecek.

- Hayvan kesimine tahsis edilen yerler dışında hayvan kesen veya kesilen hayvan atıklarını sokağa veya kamuya ait sair bir alana bırakan kişi de 100 YTL idari para cezası ödeyecek.

- İnşaat atık ve artıklarını bunların toplanmasına veya depolanmasına özgü yerler dışına atan kişiye 100 YTL'den 3 bin YTL'ye kadar idari para cezası verilecek. İnşaat faaliyetinin bir tüzel kişi adına yürütülmesi halinde, bu tüzel kişi hakkında verilecek idari para cezasının üst sınırı 5 bin YTL olacak. Bu atık ve artıkların kaldırılmasına ilişkin masraf da ayrıca kişiden tahsil edilecek.

- Kullanılamaz hale gelen veya ihtiyaç fazlası ev eşyasını bunların toplanmasına ilişkin olarak belirlenen günün dışında sokağa veya kamuya ait sair bir yere bırakan kişiye 50 YTL idari para cezası verilecek. Bu eşyasının toplanması hususunda belediye tarafından belirli aralıklarla yılda üç günden az olmamak üzere belirlenen günler önceden uygun araçlarla ilan olunacak.

- Kullanılamaz hale gelen motorlu kara veya deniz nakil araçlarını ya da bunların mütemmim cüzlerini sokağa veya kamuya ait sair bir yere bırakan kişiye 250 YTL idari para cezası kesilecek. Bunların kaldırılmasına ilişkin masraf da kişiden ayrıca tahsil edilecek. Bu kabahatler dolayısıyla meydana gelen kirliliğin kişi tarafındanderhal giderilmesi halinde, idari para cezasına karar verilmeyebilecek.

-AFİŞ ASMA-

- Meydanlara veya parklara, cadde veya sokak kenarlarındaki kamuya ait duvar veya alanlara, rızası olmaksızın özel kişilere ait alanlara bez, kağıt ve benzeri afiş ve ilan asan kişiye, 100 YTL'den 3 bin YTL'ye kadar idari para cezası verilecek. Aynı içerikteki afiş ve ilanlar, tek fiil sayılacak. Bu hüküm yetkili makamlardan alınan açık ve yazılı izne dayalı olarak asılan afiş ve ilanlar açısından uygulanmayacak.

- Ruhsatsız olarak bulundurulan av tüfeğini park, meydan, cadde veya sokaklarda görünür bir şekilde taşıyan kişiye, kolluk tarafından 100 YTL idari para cezası verilecek.Taslağın yasalaşması halinde 1 Nisan 2005'te yürürlüğe girmesi öngörülüyor.