Bağ-Kur'lu prim affından nasıl faydalanacak?
Bağ-Kur Genel Müdürü Saner Güngör, Sosyal Güvenlik Prim Alacaklarının Yeniden
Yapılandırılması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun ile
ilgili Vakit'e değerlendirmelerde bulundu
Güngör, şunları ifade etti: ?Yaklaşık 3,5 milyon aktif (Esnaf) ile 1,6 milyon pasif (Emekli) sigortalıya hizmet veren nüfusumuzun yaklaşık %22' sini oluşturan 16 milyon kişiye hizmet veren Bağ-Kur, bu kanunla 31.03.2005 tarihi itibariyle; 1479 sayılı kanuna tabi 2.389.158 kişi, 2926 sayılı kanuna tabi 996.648 kişi olmak üzere toplam 3.384.806 sigortalıdan, 1479 sayılı kanun kapsamında 1.471.424 kişi, 2926 sayılı kanun kapsamında borçlu olan 716.116 kişi olmak üzere toplam 2.187.540 sigortalı yeniden yapılandırma kapsamında bulunmaktadır. 31.03.2005 tarihi itibariyle 16,7 milyar YTL (16,7 katrilyon) prim alacağı yapılandırılmaktadır...?
Bu kanuna niçin ihtiyaç duyuldu?
2000-2001 yıllarında yaşanan ekonomik krizler ülkemizin ekonomik sosyal hayatında ciddi boyutlarda olumsuz etkiler doğurmuştur. Bu krizlerin ekonomik hayata doğrudan yansımaları ise, işletmelerin mali bünyelerinin zayıflaması, üretimin daralması veya işyerlerinin kapanması ile işsizliğin artması şeklinde olmuştur. Yine bu olumsuz gelişmelerin en önemli sonuçlarından biri de işyeri sahiplerinin, işletmelerin, işverenlerin finansal sıkıntılar nedeniyle sosyal güvenlik kurumlarına ödemeleri gereken primlerin ödenmesinde yaşadıkları sorunlardır. Yaşanan bu olumsuz gelişmeler doğrudan sosyal güvenlik kurumlarının mali dengelerini bozucu etkilere yol açmıştır. Kurumların en önemli gelir kaynaklarından biri olan prim gelirlerinin zamanında ve tam tahsil edilememesi sosyal güvenlik açıklarını büyütmüştür.
İşte bu çerçevede yaklaşık 3,5 milyon aktif (Esnaf) ile 1,6 milyon pasif (Emekli) sigortalıya hizmet veren nüfusumuzun yaklaşık %22'sini oluşturan 16 milyon kişiye hizmet veren Bağ-Kur, bu kanunla 31.03.2005 tarihi itibariyle; 1479 sayılı kanuna tabi 2.389.158 kişi, 2926 sayılı kanuna tabi 996.648 kişi olmak üzere toplam 3.384.806 sigortalıdan, 1479 sayılı kanun kapsamında 1.471.424 kişi, 2926 sayılı kanun kapsamında borçlu olan 716.116 kişi olmak üzere toplam 2.187.540 sigortalı yeniden yapılandırma kapsamında bulunmaktadır. 31.03.2005 tarihi itibariyle 16,7 milyar YTL (16,7 katrilyon) prim alacağı yapılandırılmaktadır.
KANUNLA AMAÇLANAN NE?
Kanunla SSK ve Bağ-Kur'un birikmiş alacaklarının enflasyon rakamları baz alınarak güncellenmesi suretiyle alacak asıllarının değerinin korunması, bunun yanısıra borçluların gecikme zamları ve faiz yüklerinde krizler dolayısıyla ortaya çıkan mağduriyetlerinin belirli ölçülerde giderilmesi, borçluların tekrar sisteme girebilmeleri için düzenli prim ödemelerini teşviki amacıyla borcun ödenebilir seviyeye getirilmesi, kurumların birikmiş alacaklarının tahsil edilmesi, yeni borç birikimlerinin önüne geçilmesi ve sosyal güvenlik prim alacaklarının tahsilinde, kurumların daha etkin bir takip yapabilmelerine imkan tanınması amaçlanmıştır.
Müracaatlar nasıl yapılacak?
Bağ-Kur prim borcu olanlar bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki ay içerisinde kuruma, il müdürlüklerine yazılı olarak başvurmalıdırlar. Başvuru sırasında, sigortalılıklarının son durumlarını gösterir sigortalılık tespit belgesi istenilmesi halinde, il müdürlüklerine verilmesi gerekmektedir. Sigortalılarımıza borç ödeme (peşin veya taksit)lerini gösterir ekstra veya tabloya göre taksit tutarlarını ve cari ay primlerini ödemeleri gerekmektedir.
KAPSAMA KİMLER GİRİYOR?
Prim Alacaklarının Yeniden Yapılandırılması ile ilgili Kanunun 2. maddesinde, 1479 ve 2926 sayılı Kanunlara göre 31/03/2005 tarihine kadar tahakkuk ettiği halde bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar ödenmemiş olan prim ve sosyal güvenlik destek primi borçlarının yapılandırılması öngörülmüştür. Buna göre prim asıllarına ödeme süresinin bitiminden itibaren 31/12/1998 tarihine kadar uygulanan oranlara göre gecikme zammı hesaplanmak; 01/01/1999 tarihinden 31/12/2004 tarihine kadar Türkiye İstatistik Kurumu tarafından Toptan Eşya Fiyat Endeksi (TEFE) aylık değişik oranı, 01/01/2005 tarihinden itibaren ise Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) aylık değişim oranı uygulanmak suretiyle yeniden yapılandırılır.
Ayrıca 01/04/2005 tarihinden bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önceki ayın sonuna kadar geçen dönemde tahakkuk eden ve ödenmeyen prim, sosyal güvenlik destek primi ve gecikme zammı borçları yeniden yapılandırılan borca eklenerek 3. maddede belirtilen esaslara göre taksitlendirilir.
1 Ocak 1999 tarihinden sonrası için TEFE ve ÜFE değişim oranları uygulanmasının nedeni, TEFE ve ÜFE değişim oranlarının bu dönemlerde, uygulanmış olan gecikme zammı oranlarından daha düşük olmasıdır. Tasarının 2 maddesi ile getirilen en önemli düzenlemelerden birisi de, taksit ödeme süresince sağlık sigortası hizmetlerinden yararlandırılmasıdır.
l Buna göre, toplam borcun %25'inin peşin veya dört taksitinin cari ay primleri ile birlikte ödenmesi durumunda sağlık sigortası yardımlarından yararlanılabilecektir.
l Toplam borcun, yaklaşık 60 aylık süre içerisinde %50'sinin tahsil edilmesi hedeflenmektedir.
l Prim Borçlarını Yapılandırma talebinde bulunanların borçlarını taksitler halinde ödemeleri mümkündür. Bu durumda hesap edilen taksit tutarları ile birlikte cari ay primlerinin de ödemeleri gerekmektedir. Bir takvim yılı içerisinde 3 ay cari prim borcunu veya taksit tutarını ödemeyen sigortalı taahhüdünü ihlal etmiş sayılacağından, öncelikle talebi iptal edilecek ve ödedikleri tutarlar prim borçlarına mahsup edilecektir.
Tasarının 3. maddesi, ortak hükümleri içermektedir. Borcun ağırlıklı yaşı ve miktarına göre taksitlendirme süresine esas yöntemi belirlemeye, yapılandırılan borcun peşin veya altmış aya kadar eşit taksitler halinde ödenmesine, ilk taksit ödeme süresini belirlemeye, başvuru süresini 1 aya kadar uzatmaya ve uygulamaya ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye, kurum yönetim kuruluna yetki verilmektedir. Taksitlendirilen borca; 12 aylık sürede ödenirse yıllık %4, 12 ayı aşan ancak 24 ayı aşmayan sürede ödenirse yıllık %5, 24 ayı aşan sürede ödenirse yıllık %6 oranında taksitlendirme farkı hesaplanacaktır. Bu oranlarda artırıldıktan sonra bulunan tutar, taksit sayısına bölünmek suretiyle aylık taksitler bulunacaktır. Başlangıçta taksitlendirme taahhüdünde bulunup, takip eden aylarda, kalan kısmı peşin ödemek isteyenler için, peşin ödenecek olan kısma ait taksitlendirme farkları indirildikten sonra kalan kısım tahsil edilecektir.
Müracaat edildiği halde, taksit lerödenmezse?
Taksitlendirme talebinde bulunduğu halde ödeme yapmayan veya eksik ödeme yapan sigortalılar, eksik ödediği tutara, gecikilen her ay için, son taksit ödeme süresinin sonuna kadar, ödenmeyen ya da eksik ödenen kısım son takside ait ise, son taksidi izleyen ayın sonuna kadar, Hazine Müsteşarlığınca açıklanacak bir önceki aya ait yeni Türk Lirası cinsinden iskontolu ihraç edilen devlet iç borçlanma senetlerinin aylık ortalama faiz oranına 1 puan eklenmek suretiyle bulunacak faiz oranı, bileşik bazda uygulanarak, bulunacak faiz miktarının ödenmesi halinde, kanun hükümlerinden yararlanabileceklerdir.
Taksit ödeme süresi içerisinde ödenmeyen cari ay primlerine cari gecikme zammı oranları uygulanacaktır. Prim borçlarının yapılandırılmasına ilişkin hükümlerden yararlanılabilinmesi için, kuruma yapılan itirazlardan ve sürdürülen davalardan feragat edilmesi ve ihtilafa yol açılmaması şarttır.
Halen, sigortalılar tarafından yapılan ödemeler en eski borçlardan başlamak suretiyle mahsup edilmektedir. Bu uygulama eksik prim yatıranların sürekli %10 ceza ile karşılaşmaları, dolayısıyla prim alacaklarının hızla artması sonucunu doğurmaktadır. Sigortalılar lehine yapılan değişiklikle prim borçlarına uygulanan gecikme zammı uygulaması ve mahsup sistemi daha adil bir yapıya kavuşturulmuştur.
BORCUNU SÜRESİNDE ÖDEMEYENE İCRA TAKİBİ
Tasarının 11. maddesi ile, 1479 sayılı kanunun ?Ödenmeyen primler için kurumca düzenlenecek belgeler? başlıklı 54. maddesi değiştirilerek primlerini düzenli ödemeyen sigortalılar hakkında yapılacak işlemlere açıklık getirilmiştir.
Yapılan değişikliğe göre; üç aylık prim borcu bulunan sigortalı, takip eden bir ay içinde kurumca borç tutarı hakkında yazılı olarak bilgilendirilecek, buna rağmen borcun ödenmemesi durumunda bildirimi takip eden üç ay içinde 1479 sayılı kanunun 69. maddesine uygun olarak 7201 sayılı tebligat kanunu hükümleri çerçevesinde borç bildirimi yapılacaktır. Bildirim üzerine prim borcunun cari ay primleri ile birlikte bildirimde belirtilen sürede ödenmemesi halinde icra takibi başlatılacaktır.
Geçici madde 27 ile ise; sigortalılara 31 Aralık 2006 tarihine kadar, prim borçlarını ve basamak durumlarını etkileyecek her türlü bilgi ve belgeyi kuruma ibraz etmeleri istenilmektedir. Bu tarihten sonra, bu mahiyetteki bilgi ve belgeleri ibraz eden sigortalıların ibraz ettikleri bilgi ve belgeler, basamak intibakı yapılmasında dikkate alınmayacak, prim borçları da bu bilgi ve belgelere dayalı olarak değişmeyecektir. Ancak sigortalılık süreleri saklı kalacaktır. Vatandaşların/Sigortalıların primlerini kolayca ödeyebilmelerini teminen anlaşmalı banka şubeleri yanında, internet bankacılığı ve son olarak PTT ile tahsilat yapılabilmektedir. Bu nedenle hem primlerin ödenebilmesinde herhangi bir sıkıntı yaşanmayacağından hem de sigortalılarımızın ayağına gidilerek tahsilin gereksiz bir iş yükü getireceği düşünüldüğünden kurumun uygulamalarında bu yöntemle tahsilat yapılmayacaktır.
Peşin ödeme yapanlara kanunun öngördüğü indirimin dışında bir indirim yapılmayacak, kanunda öngörülen şartlarla taksitlendirme hakkından yararlanabileceklerdir.
Borç yapılandırması talebinde bulunmayanlarla ilgili, öncelikle bu Kanunun 11. maddesindeki hükümlerle birlikte idari ve icrai takibat yapılabilecektir. Ayrıca 5 yıl ve daha süreye ilişkin prim borcu bulunan sigortalıların, yapılan bildirimde belirtilen süre içerisinde borçlarını ödememeleri veya eksik ödemeleri halinde ödemiş oldukları primlerin karşılığını ayın sonu itibariyle veya ödemesi bulunmayanların tescil tarihi itibariyle sigortalılıkları durdurulacaktır. Bu şahıslar ya da haksahipleri sonradan bu sürelerin prim borçlarını, en son bulunulan basamağın başvuru tarihindeki tutarı üzerinden ödeyerek tekrar sigortalılığa hak kazanabileceklerdir.
1980 öncesine emeklilik hakkı
1980'den önce sisteme girenlerin, hiç prim ödememiş olsalar dahi 25 yıl ve yaş sınırını doldurmaları ve peşin olarak 14 bin 700 YTL ödemeleri halinde emekli olabilmeleri, 31/03/2005 tarihine kadar tahakkuk etmiş bir borç olacağından, 01/04/2005 tarihinden kanunun yürürlük tarihi ve aylık talep tarihine kadar olan tahakkuk edecek borçları da ödemeleri halinde mümkün olabilecektir.
Bağ-Kur, işlemlerini malumunuz olduğu üzere tamamen bilgisayarlı otomasyon sistemi ile yapmaktadır. Primlerin tahsilatında yine bankalar ve PTT şubeleri ile yapılmış olan anlaşmalar gereği on-line olarak tahsilat yapılacaktır.
Haber10