Soma usulü iş güvenliği

İSMAİL SAYMAZ

Soma'da 301 işçinin ölümüyle biten maden faciasının soruşturma dosyasına Radikal gazetesi ulaştı. Soma Cumhuriyet Başsavcılığı'nca şüpheli sıfatıyla ifadesi alınanlar arasında, iş güvenlik mühendisleri, işyeri hekimi ve vardiya amirleri de bulunuyor. Savcılıkta alınan ifadelerden korkunç bir tablo çıktı: Şirkette iş güvenlik bölümünde çalışan ve gaz ölçümünden sorumlu olan şüpheli Refik Bostancı'nın aslında maden mühendisi olduğu ve iş güvenliği eğitimi almadığı anlaşıldı. Bostancı, ifadesinde, kendisinin de oksijen yetersizliğinden ötürü bayıldığını ve o halde kurtarıldığını, kimi işçilere ait gaz maskelerinin çalışmadığını anlattı. Vardiya amiri Harun Yılmaz, müfettişler gelmeden önce haberdar edildiklerini, müfettişlerin ana yola bakıp gittiklerini söyledi. Serkan Kocaman, yetkisi ve eğitimi olmadığı halde 'patlatma mühendisi' ilan edildiğini, tüm atışların iş güvenliğine uygun olup olmadığını kontrol etmesinin mümkün olmadığını vurguladı.

Soma Kömürleri Anonim Şirketi'nde beş aydır iş güvenlik uzmanı olarak çalışan Refik Bostancı, 26 Mayıs'ta 'şüpheli' sıfatıyla Soma Cumhuriyet Başsavcılığı'nda dinlendi. Tutuklanması istemiyle mahkemeye sevk edilen ve serbest bırakılan Bostancı, madende gaz ölçümünden ve deftere kaydından sorumlu olduğunu anlattı. Yangın çıkınca oksijen tüpüyle müdahale etmek istediğini, yola çıkmadan ışıkların söndüğünü, bir grup işçiyle bir kaçamağa sığındığın söyledi. Bu kaçamakta, önce kendi maskesini taktığını, sonra da gaz maskesi takmayı bilmeyen işçilere yardım ettiğini belirtti. Bazı işçilerin gaz maskesinin çalışmadığını anlatan Bostancı, saatler sonra oksijen yokluğu nedeniyle bayıldıklarını ifade etti. Baygınlık geçirmeden önce gaz sensöründe karbonmonoksit miktarının 900-950 pm'e kadar çıktığını kaydeden Bostancı, şöyle dedi:

"Normalde bu miktar çıktığında vardiya amirine haber vermemiz, işçileri bölgeden uzaklaştırmamız gerekiyordu. İşletmeye girdiğimde ve çalıştığım beş ay boyunca iş güvenliği ile ilgili eğitim almadım. Mühendislik eğitiminden edindiğim genel bilgiler ile çalışıyordum. H panosundayken dumanın geldiğini görerek işçileri kurtarmaya çalıştım. . Kaçamağa aldığımız işçilerden bir kısmı maskelerinin çalışmadığını söyledi. Benim maskem çalışıyordu. Şu anda psikolojik destek görüyorum. Artık yeraltında çalışmayı düşünmüyorum."

Bostancı'nın avukatı Ahmet Kurt, müvekkiline işe başlarken eğitim verilmediğine dikkat çekerek, "Müvekkil üretim için çalışması gerekirken, eğitimi olmadan iş güvenliği bölümünde çalıştırılmıştır" dedi.

Diğer şüphelilerin ifadeleri ise şöyle: Mühendis Hüseyin Ergin: Ben müfettişlerin geleceğini duymuştum. Ancak geldiklerini görmedim. Müfettişler gelmeden önce birtakım hazırlıklar yapılırdı.

Vardiya teknikeri Emre Uzunlar: Benim çalıştığım süre boyunca madende hiç tatbikat yapılmadı.

Vardiya teknikeri Süleyman Karadağ: Gaz maskem bir sefere mahsus verildi. Bir buçuk yıllık süre zarfında denetiminin yapıldığını hiç görmedim. İşbaşı yapılırken eğitim aldım diye biliyorum.

Vardiya amiri Harun Yılmaz: İşe girenlere işyerinde bir gün yerüstünde, bir gün Celal Bayar Ünivresitesi Soma Meslek Yüksek Okulu'nda bir gün eğitim verilir. Daha sonra yeni arkadaşlar işe alıştırma amaçlı hafif amaçlı işlerde oryantasyon eğitimi alırlar. Madende yaşam odası daha önce yapılmıştı. Ancak yeraltındaki baskıya dayanamadığı için bozulmuştu. Burası bozulunca revir olarak kullanılmaya başlandı. Ben müfettişlerin geldiğini görüyordum. Gelmeden önce haberimiz oluyordu. Müfettişler gelince ana yol üzerinde denetim yaparak, çıkar giderlerdi.

Patlatma mühendisi ve iş güvenlik uzmanı Serkan Kocaman: Patlatma mühendisliği ve iş güvenliği uzmanlığı görevlerim iç içe geçmiştir. Patlatma mühendisliği olarak ayrı bir belgeye sahip değilim. Bu unvanı şirket bana vermiştir. Ben aslen maden mühendisiyim. Yeraltında yapılan patlatmaların iş güvenliğine uygun olup olmadığını, hepsini aynı anda kontrol etme imkanım yoktur. Bu nedenme emniyet nezaretçilerinden de yardım alırım. Her atışı kontrol etme imkanım yoktur. Tek başıma çalışıyorum, yardımcım yoktur.