4.5 saniyede yere çakılmış

Mert İnan

Mecidiyeköy'deki Torunlar Center inşaatında meydana gelen ve 10 işçinin yaşamını yitirdiği korkunç faciayla ilgili ortaya çıkan görüntüler uzmanları bile dehşete düşürdü. Görüntüleri inceleyen asansör uzmanları, kazanın limit switch'ten (limit sensör) kaynaklandığını söyledi. Mühendis Mustafa Görmüş, 'alimak' diye bilinen iş makinesinin 100 metrelik yükseklikten 4.5 saniyelik sürede yere çakıldığını belirterek, "Çakılma anında kabin üstünde bulunan motorun işçilerin üstüne düşerek hasar aldığı anlaşılıyor. Böylesi korkunç bir kazada işçilerin kurtulma şansları yoktu. Aynı serbest düşüş normal bir asansörde olsaydı, birkaç kişi hayatta olur ancak sakat kalırdı" dedi.

'Bakıma alınmalıydı'

Görmüş, kaza sonrası ortaya çıkan görüntüleri şöyle yorumladı: "Kazaya neden olan vinç mekanik bir sistem. Frenleme hem mekanik, hem de elektro mekanik sistemlerden oluşuyor. Fotoğraflardan motorun parçalanmış olduğu, motor millerinin kazaya bağlı hasar aldığı ve 2 adet dişli olduğu göz çarpıyor. Küçük dişli motor tarafından döndürülerek, büyük dişlinin raylardaki hareketini sağlıyor. Vincin hareket ettiği raylarda kazınmalar olduğu belli. Biz bu durumu talaş kalkmış tabiriyle yorumluyoruz. Raylar üzerinde, ya kaza anında, ya da bazı işçilerin iddia ettiği gibi kazadan daha önceki bir zamanda frenleme yapıldığı anlaşılıyor. Talaşlanmanın nedeni frenlemeden kaynaklanır. Şayet kazadan önce buna benzer bir durum yaşanmış ve frenleme olmuşsa, iş makinesinin bakıma alınması gerekirdi. Raylardaki talaşlanmaya bakarak frenlemenin devreye girdiği de söylenebilir. Kabinin fren sistemin olduğu ve parçalandığı anlaşılıyor. Kaza anında çarpma etkisiyle motorun da kabin tavanından işçilerin üzerine düştüğü anlaşılıyor."

Asansör kazasıyla ilgili 4 kişi tutuklandı

'Sensör incelenmeli'

Görüntülerden kazanın nedeni değil sonucunun anlaşılacağını belirten Görmüş sözlerine şu şekilde devam etti: "Kazanın nedeni belli ki 32. katta olanlar. İncelenmesi gereken 'Limit Switch'. Bu tür iş makineleri bir anlamda vinç sistemleridir. Kararlı düğmelerle hareket ederler. Yani kabinin hareketi manuel sistemle sağlanır. İşçi çıkılacak kata kadar butonu basılı tutar. Kata geldiğinde butondan elini çeker ve asansör durur. Asansörün hareketi manueldir. Bizlerin kullandığı normal asansörlerdeki gibi gitmek istediğiniz kat düşmesine basıp, otomatik hareket yoktur. Kabin hareketi motor dişlisinin ray dişlilerini içine çekerek gerçekleşir. Mekanik bir sistemin parçası olan elektromekanik fonksiyonlu balatalı fren sistemi yer alır. Normal çalıştırma hızında dur komutu, balatayı harekete geçirir ve motoru durdurur. Limit Switch yani sınır kesici ise limit aşımlarında otomatik olarak devreye girer."

Alimak'ın ortalama 100 metrelik yüksekten 4.5 saniyelik sürede yere çakıldığını kaydeden Görmüş, "Serbest düşüşte 44 metre/saniye hız ve yer çekim ivme gücü hesaplanır. İşçilerin 4.5 saniyede yere çakıldığı düşünülürse korkunç bir kaza meydana geldi. Çakılma anında iç organlar parçalandı. Dünyanın en hızlı asansörü bile saniyede 12 metre/saniye hızla hareket ederken,

G kuvveti (hızlanma etkisi) yüreğinizi hoplatır" yorumunu yaptı.

'Saatte 158 km hızla düştüler'

Makine Mühendisler Odası Teknik Görevlisi ve asansör uzmanı İlker Özgen ise fotoğrafları şöyle değerlendirdi: "Asansörün tam olarak nasıl düştüğünü bilemiyoruz. Ancak görüntülerden serbest düşüş gerçekleştiği anlaşılıyor. Serbest düşme sırasında yer çekimi ivmesi ve diğer oranlar hesaplandığında işçilerin

32. kattan 4.5 saniyede yere çakıldıkları anlaşılıyor. Düşme hızlarının ise saatte 158 kilometre olduğu ortaya çıkıyor. Fotoğraflarda makine dişlileri gözüküyor. Metal döküm olan dişlilerin bile hasar alması kazanın şiddetini gözler önüne seriyor. Görüntülerde çarşaf ve halatlar var. Bunların ne olduğunu bilemiyoruz."

Genel Müdür Yardımcısı da gözaltında

Asansör faciasıyla ilgili gözaltına alınan şüpheli sayısı 11'e çıktı. Savcıya 4 saat ifade veren asansör teknisyenleri Adem Akyıldız ve Turgay Dalgıç ile Geda Major firmasının genel müdürü Orhan Demirel, Torunlar İnşaat şirketinin muhasebe müdürü Metin Karakoç ve şantiye şefi Önder Türksoy, haklarında ek gözaltı süresi verilerek emniyete gönderildi. Soruşturma kapsamında dün 6 kişi daha gözaltına alındı. Torunlar GYO'nun genel müdür yardımcısının da arasında bulunduğu 6 şüpheli adliyeye sevk edildi.

DAMLA GÜLER İstanbul