Sınıfı geçen vali olur
Aynı zamanda bir "istisnai" görev olan valiliğin kriterleri, yeniden belirlendi. 1930 yılından bu yana yürürlekte bulunan 1700 sayılı Dahiliye Kanunu'nda yapılan değişiklikle mülki idareye, yargıda olduğu gibi "sınıf" esası getirildi. Yeni düzenlemeyle mülki idere mensupları da, hakimler gibi birinci ve ikinci sınıfa ayrıldı. Değişikliğe göre, birinci sınıfa ayrılmayan, bilfiil 15 yıl kaymakamlık yapmayan ve sicil notu 100 puan üzerinden 75'ten aşağı olan mülki idare mensupları, bundan böyle valiler kararnamesinde yer alamayacak. Valilik için gerekli olan 15 yıl kaymakamlık yapma süresi, önceden 10 yıldı. Birinci sınıfa ayrılacakların ismi, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren her yıl kasım ayında belirlenip Resmi Gazete'de yayımlanacak. Bu yıl birinci sınıfa ayrılan 809 mülki idare mensubunun isim listesi, 29 Kasım 2006 günü Resmi Gazete'de yayımlandı.
Buna göre önümüzdeki yıl valiler, Resmi Gazete'de ismi yayımlanan 809 vali yardımcısı, kaymakam, il hukuk işleri müdürü, mülkiye başmüfettişi, bakanlık müşaviri, daire başkanı, hukuk müşaviri, genel müdür yardımcısı, şube müdürü ve il hukuk işleri müdürü arasından seçilecek. Bu arada Dahiliye Kanunu'nda getirilen bir takım yeni kriterlere rağmen, valiler istisnai olarak da atanabiliyor. İçişleri Bakanı'nın önerisi Bakanlar Kurulu Kararı ve Cumhurbaşkanı'nın onaması ile mülkiye mensubu olmayan dışarıdan herhangi birisi vali yapılabiliyor. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na göre valilik istisnai bir memurluk. Bir başka anlatımla vali olmak için kanunlarda özel şartlar ön görülmüyor. Dolayısıyla hükümetler şartları taşıyan güvendikleri herhangi birisini vali olarak atayabiliyor. İstisnai memurluklarda atama, sınav, kademe ilerlemesi, derece yükselmesine ilişkin 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'ndaki hükümler uygulanmıyor. Dolayısıyla istisnai memurluğa normal bir devlet memurluğuna atanma şartları olarak sayılma koşullarına haiz olan herkes atanabiliyor. Yani öğrenim koşulu olarak ortaokul mezuniyeti yeterli. Buna karşılık valinin yardımcılığını yapan ve vali görevi başında bulunmadığı zamanlarda onun vekilliğini yapan vali muavini ise güvenceli bir memur. Vali için aranmayan şartlar vali muavini için aranıyor. Üniversitelerin belli bölümlerinden mezun olmanın yanında, mülki idare mensubu olma, birinci sınıfa ayrılma, en az 15 yıl kaymakamlık yapma ve sicil notu 75'ten yukarı olma şartı aranıyor.
100 üzerinden 75 almak şart
Dahiliye Kanunu'nda yapılan yeni düzenleme ile şu şartları taşıyanların birinci sınıf mülki idare amirliğine yükseltileceği ve vali olabileceği belirtildi:
Mülki idare amirliği hizmetleri sınıfında, fiilen 15 yılını doldurmuş olanlar.
Mesleğin vakar ve onuruyla bağdaşmayan veya kişisel haysiyet ve itibarını zedeleyen bir suçtan hüküm giymemek.
Birinci sınıf mülki idare amirlerinin tespiti amacıyla yapılacak inceleme ve değerlendirmeler, İçişleri Bakanlığı Encümenince her yıl kasım ayında yapılacak.
Bu değerlendirmeler sonucunda başarılı olabilmek için, 100 tam puan üzerinden en az 75 puan almak şart olacak.