Türkiye'nin aksine, birçok geri kalmış ülkede bile memurun hediye kabul etmes suç
Başbakanlık tarafından yaptırılan ?Yolsuzlukla Mücadele Anketi? Türkiye'nin bu konuda ne kadar geri kaldığını ortaya koydu. Tanzanya, Nepal gibi ülkeler bile bizden ilerde
BaşbakanlıkTeftiş Kurulu tarafından yapılan ?Yolsuzlukla Mücadele Anketi?ne, Birleşmiş Milletler'e üye ülkelerden gelen cevaplar, Türkiye'nin bu konuda ne kadar geri kaldığını gözler önüne serdi. Dünyanın bir çok ülkesi, dokunulmazlıkları kaldırıp, ?devlet sırrı?nın kapsamını genişletirken, Türkiye'nin bu konularda henüz adım atmadığı görüldü. Tanzanya, Nepal gibi geri kalmış ülkelerde bile ?memurun hediye kabul etmesi? suç. Türkiye'de ise hediye almak yolsuzluk olarak kabul edilmiyor. Ayrıca bu ülkelerde Yolsuzlukla Mücadele Yasaları yıllar önce çıkarılmasına karşın, Türkiye konuyu hâla Meclis'e taşıyamadı.
Temmuz 2003'te Viyana'da düzenlenen konferansta Birleşmiş Milletler'e üye ülkelere sunulan ?Yolsuzlukla Mücadele Anketi?ne son verildi. Yolsuzlukla mücadele konusunda evrensel bir profil çözmeyi amaçlayan ankete İngiltere, Hollanda gibi ülkelerin yanı sıra, Tanzanya, Nepal gibi ülkelerden gelen cevaplar dikkat çekti.
Özel mahkeme
Türkiye'de sadece ?disiplin suçu? olarak görülen memurların hediye alıp
vermesi gibi davranışlar Nepal'de yolsuzluk suçu olarak nitelendiriliyor. Yolsuzlukla
mücadele konusunda özel mahkemeler kuran bu ülke, İç Denetim Enstitüsü, Sayıştay
gibi kurumlarla da sıkı bir denetim uyguluyor. Gelen sonuçlara göre Nepal'de
savcılar herkese dava açabiliyor, siyasetçilerin dokunulmazlık zırhı yok. Hem
broşürler, hem de kısa filmlerle halk yolsuzlukla mücadele konusunda eğitilirken,
Bilgi Erişim Yasası, Kamu Görevlileri Etik Yasası ve Denetim Yasası yolsuzlukla
savaşta kullanılıyor. Türkiye'de olduğu gibi bu ülkede de ulusal güvenlik, askeri
bilgiler ve bankacılık bilgileri ?sır? kapsamında değerlendiriliyor.
Hollanda örneği
Hollanda'da, yolsuzlukla mücadele için kurulan özel birimin yanı sıra Sayıştay
ve Ombudsmanlık müessesesi de bulunuyor. Bankacılık bilgileri ?devlet sırrı?
değil. Kraliçe'nin dokunulmazlığı var. İngiltere'de de sadece Kraliçe'nin dokunulmazlığı
bulunuyor. Bu ülkenin yanı sıra ABD ve Çek Cumhuriyeti de kayırmacılığı yolsuzluk
suçu olarak kabul ediyor.
Tanzanya'da hediye suç
Tanzanya'da da hediye almak da yolsuzluk kabul ediliyor. Türkiye'de hâlâ
bulunmayan Yolsuzlukla Mücadele Birimi'nin Tarzanya'da etkin görev yaptığı belirtiliyor.
Sayıştay ve iç denetim kuruluşları bulunuyor. Broşürler, posterler, kısa filmlerle
eğitim veren ülke yöneticileri, çocukları bile çizgi filmlerle yolsuzluklar
konusunda bilinçlendiriyor. Ülkede kutsal yerlerde din adamlarının bu konularda
vaaz verdikleri bildirildi. Tanzanya'da Kamu Görevlilerinin Davranış Biçimleri
Hakkındaki Yasa, Etik Kanunu ve Denetim Kanunu, yolsuzlukla mücadele konusunda
önemli düzenlemeler öngörüyor. ?Bankacılık sırrı?nın kapsamı Türkiye'den geniş.
Dokunulmazlık ise kamu görevlilerinin en önemli zırhı. Cumhurbaşkanı, Başbakan,
bakanlar, milletvekilleri ve hâkimlere, işledikleri suçlardan dolayı hemen kamu
davası açılamıyor.
Türkiye ise yasayı tartışıyor
Dünyada yolsuzlukla mücadele konusunda bu gelişmeler yaşanırken, Türkiye
hazırlanan yasa tasarısını henüz Meclis'e taşıyamadı. Tasarıya önümüzdeki hafta
AKP Grubu'nun görüşleri çerçevesinde son şeklinin verilmesi bekleniyor. Konu
daha sonra Meclis'te ele alınacak. Milletvekillerinin dokunulmazlığı devam ediyor.
Henüz yolsuzluk konusunda bazı broşürler dışında önemli bir etkinlik bulunmuyor.
Özellikle Kamu Yönetim Reformu'yla teftiş kurullarının kaldırılacak olması eleştirilere
neden oluyor. Hazırlanan tasarıda savcılara geniş yetki verilirken, mal varlığına
hemen tedbir koyma imkânı tanınıyor. Suçluların yakalanmasına ve delillerin
ortaya çıkartılmasına yardımcı olanlara ceza indirimi sağlanacak. İşledikleri
suçların neden olduğu zararları giderenlerin cezaları da yarı yarıya azaltılacak.
H.O Tercüman