Hani Ankara, 'memur kenti'ydi?
Hani 'memur kenti'ydi?
Memur mitinglerinde ?geçinemiyoruz? nidalarının en fazla yankılandığı şehir olan Ankara; paradoksal bir biçimde, kişi başına düşen mevduat, kullanılan kredi, otomobil sayısı ve pahalı konutta Türkiye birincisi. Çalışan nüfusunun yüzde 72'sinin ?ücretli? olduğu düşünülürse Ankaralıların bu başarısına sadece şapka çıkartılır
TACEDDİN URAL
Klişeler yanıltır? ?Memur kenti Ankara? da böyle bir klişe. Kalıp cümlenin içini doldurduğu varsayılan ?dargelirlilik, sadelik, mütevazılık? gibi kavramlara inat; Başkent, aslında maddi gelişmişliğiyle ?benim diyen? pek çok ili sollamış durumda. Türkiye'deki 2,4 milyon memurun yaklaşık yüzde 20'sini sınırları içerisinde barındıran Ankara'da; mevduat çokluğundan konut stoğu bolluğuna, kişi başına düşen araçtan kredi kullanım yüksekliğine uzanan bir çeşitlilikte çok sayıda ?refah göstergesi? bulunuyor.
En fazla banka şubesi Çankaya'da
Türkiye Bankalar Birliği'nin son verilerine göre; Türkiye'de 2005 yıl sonu itibariyle 47 banka, 6 bin 200 şubesiyle faaliyet gösteriyor. Faaliyetteki 47 bankanın 45'i İstanbul'da, 29'u Ankara'da, 26'sı ise İzmir'de bulunuyor. ?Yetmeyen maaşlar? söylemine ?nanik? yaparcasına, en fazla banka şubesinin bulunduğu ilçe ise 342 şube ile Ankara Çankaya. Bir fikir vermesi bakımından belirtmeli ki, Gümüşhane ve Kilis'te sadece 4'er banka faaliyet göstermekte. Çankaya'yı, 266 şube ile İstanbul Kadıköy, 197 şube ile İzmir Konak takip ediyor. Bu arada ilginçtir; bu üç ilçe, kimilerince ?devlet partisi, memur partisi? olarak da tasvir edilen Cumhuriyet Halk Partisi'nin de yıllardır birinci olduğu yerler?
?Her Ankaralı?nın 10 milyarı var!
Memurlar, sık sık Kızılay'ı, Tandoğan'ı doldurup ?Açız, zam!? dese de, rakamlar en azından ?bir kısım memur? için durumun
hiç de böyle olmadığını gösteriyor. Ülke çapındaki toplam mevduatın 232,9 milyar YTL (173,5 milyar dolar) olduğu 2005 yılında; kurumsal mevduatların dikkate alınmayarak hazırlandığı ?kişisel mevduat? hesaplamalarına göre; fert başına düşen mevduat oranları bakımından Ankara 9 bin 859 YTL ile Türkiye birincisi. Bu öyle bir birincilik ki, ?sanayi ve finans devi? İstanbul bile bu yarışta geri kalarak Başkent'i 9 bin 584 YTL ile izliyor. İzmir ise 3 bin 873 YTL'lik mevduat ile Ankara'nın ancak üçte birine ulaşabiliyor. Kişi başına düşen mevduatın en az olduğu üç ile ise sırasıyla Bitlis 228 YTL, Muş 199 YTL ve Ağrı 198 YTL. Şube başına en yüksek mevduatta da, -yine sürpriz yok- 69,2 milyon YTL ile Ankara ilk sırada. Bu kulvarda İstanbul 56,4 milyon YTL, Kırklareli de 45,6 milyon YTL ile ilk üçü paylaşıyor. Hakkari'de ise bir banka şubesi ortalama 4,8 milyon YTL'lik bir mevduata sahip. ?Para-banka-kredi? üçlemesinde Ankara'nın başka şaşırtan verileri de bulunuyor. Gelir fazlasını bankada tutan Başkentli, kişi başına en yüksek kredi kullanan iller sıralamasında da önlerde. Buna göre Ankara; ortalama 5 bin 2 YTL ile İstanbul ve 4 bin 856 YTL ile de Kocaeli'nin ardından 3 bin 628 YTL ile ?kredi ligi?nde üçüncü sırada yer alıyor. ?Para işleri?nde unutulanları unutmamış olmak için vurgulayalım ki; Muş, kişi başına ortalama 122 YTL ile en az kredi kullanan il konumunda. Muş'u, 133 YTL ile Hakkari, onu da 146 YTL ile Ağrı takip ediyor. Unutmadan; kayıtlarda Ankara'daki çalışan nüfusun yüzde 72'sinin ücretli, yüzde 12'sinin ücretsiz aile işçisi, yüzde 11'inin kendine çalışan ve yüzde 3'ünün de işveren olduğu bilgisi yer alıyor.
?Memurdan satılık ev: fiyatı 400 bin YTL!?
?Memur kenti Ankara?da kişisel refahın yüksekliğine işaret eden bir başka anlamlı gösterge de, konutla ilgili. Konut Müsteşarlığı'nın verilerine göre; Türkiye'deki il merkezlerinde bulunan lojmanlarda oturan toplam hane halkının yüzde 20,53'ü Ankara merkezde yer alıyor. Bu da, 2007 Bütçe Kanunu'nda belirtilen 243 bin 717 lojmandan 50 bin 35'inin Ankara'da olduğunu ortaya koyuyor. Ülkedeki hane halkı sayısının 16,5 milyon, hanedeki kişi ortalamasının da 4,4 kişi olduğu dikkate alınırsa Ankara'da yaklaşık 250 bin kişiyi barındıran bir grup evde ?kira derdi? bulunmuyor. Bu da doğal olarak pek çok Başkentli'nin ?yatırım amaçlı? konut edinimine yol açıyor. Ne var ki, Ankara'daki konut trendlerine bakıldığında, ?tasarruf?la edinilebilecek ölçeklerin çok üzerinde projeler dikkat çekiyor.
Ortanın altı gelir grubuna hitap eden projelerin fazlaca görülmediği Ankara'da; geleneksel pahalı semtler Çankaya, GOP,
Or-An'ın yanı sıra yıldızı yeni parlayan semtlerden Bilkent, Ümitköy, Çayyolu, Beysukent, İncek gibi yerlerde de fiyatlar adeta uçuyor. Konut fiyatlarının son bir yılda yüzde 45 ila 80 arasında değiştiği Başkent'te, 400 bin dolarla 2 milyon dolar arasındaki fiyatlarda bile konuta rastlamak mümkün. Bilkent'te 1 odalı daireler 600-700 YTL'ye kiralanıp 130-150 milyar liraya satılırken;
3 ve 4 odalılar ise 1000-1500 YTL'ye kiracı buluyor, ortalama 250-400 bin YTL'ye de satılıyor. Bilkent, Beysukent, Ümitköy'de
villa almak isteyenler ise 250 ila 850 bin dolar arasında değişen meblağları gözden çıkartmak zorunda. Ankara'daki çeşitli semtlerden gazetelere yansıyan bazı konut fiyatları ise şöyle: Batıkent'te villa 350 bin YTL, Gölbaşı'nda daire 400 bin dolar, Yenimahalle'de daire 250 bin YTL, Yıldız'da daire 350 bin YTL, Aşağı Ayrancı'da daire 220 bin YTL, Çankaya'da daire 280 bin YTL, GOP'da daire 325 bin YTL.
Otomobilde de İstanbul'u solluyor
Para ve konuttan sonra zenginlik göstergesi sayılan bir diğer unsur olan otomobilde de Ankara pırıltılı bir görünüme sahip. Bu o kadar öyle ki; dünyada 96, Türkiye'de 78, İstanbul'da 135 olan 1000 kişiye düşen otomobil sayısı Ankara'da tam 166! Otomobil Sanayicileri Derneği'nin (OSD) 2005 yılı istatistiklerine göre aynı rakam, 25 AB ülkesinde 476, Avrupa kıtasında 333, Amerika'da 228, Asya'da 31, Afrika'da ise 15. ?Otomobil/1000 Kişi? oranında 66 otomobillik İç Anadolu, 110 otomobile sahip Marmara'nın çok gerisinde kalırken, bölge şehri Ankara ise Marmara'dan İstanbul'u ardında bırakıp, kendi bölgesel oranını da neredeyse üçe katlıyor. İç Anadolu'nun diğer illerinden Çankırı'da ise 1000 kişiye 18, Yozgat'ta 25, Kırıkkale'de 28 ve Niğde'de de 42 otomobil düşüyor. Yine Ankara'nın 166'sına karşılık; Tekirdağ'ın 55, Afyon'un 42, Gümüşhane'nin 20, Bitlis'in 10, Şırnak'ın 9, Hakkari'nin 7 otomobili bulunuyor. Türkiye'deki 9,6 milyon olan araç parkının 5,7 milyonu otomobilken; İç Anadolu'daki 1 milyon 927 bin 401 aracın ise 1 milyon 222 bin 270'i otomobil. Bu otomobillerin 1 milyona yakını ise Ankara sokaklarında dolaşıyor.
Ankara'nın 26994 Mercedes, 11 bin 644 BMW otomobili var
OSD'nin 2005 verilerine göre, Türkiye genelinde 136 bin 721 Mercedes araç bulunuyor. Bu Mercedes'lerin 26 bin 994 tanesi ise Ankara'da. İlginç olan ise Ankara'nın nüfusunu neredeyse 4'e katlayan İstanbul'da Mercedes'teki fark ise sadece iki katına çıkarak 49 bin 943 oluyor. Bürokrasinin yanı sıra ?sade Ankaralı?nın Mercedes merakı yüzünden sanayi illeri olan Bursa 4 bin 295, Konya 2 bin 293, Kayseri 2 bin 489 Mercedes ile Başkent'in çok gerisinde kalıyor. Kıyas olsun ki; Uşak'ta 402, Kırklareli'nde 195, Yozgat'ta 98, Siirt'te ise sadece 15 Mercedes otomobil bulunuyor. Benzer durum, bir başka prestij otomobili olan BMW için de geçerli. Ülke çapındaki 71 bin 742 BMW otomobilin tam 11 bin 644'ü Ankara'da. İstanbul ise
39 bin 266 BMW'nin sahibi. Buna karşılık; Bursa'da 2 bin 654, Konya'da 788, Kocaeli'de 617, Kayseri'de 352, Kırıkkale'de 18, Bitlis'te 6, Kars'ta 5, Ağrı'da 3, Hakkari'de 2 ve Ardahan'da 1 BMW bulunuyor.
Evet; başa dönersek, ?klişe?ler yanıltır? Verilere itiraz edebileceklere hatırlatmalı ki; mevduat hesaplamalarında ?kurumsal hesaplar? dikkate alınmadı. 300-400 bin YTL'ye satılan evlerin bulunduğu semtlere de sabah-akşam yüzlerce ?kamu servis aracı? akın ediyor; bu süper lüks binalarda ?memurlar? oturduğu için. Ama onca servise rağmen, Ankara'da o kadar çok kendi aracını kullanan da var ki, mesela geçen yıl Yargıtay Başkanlığı, ?park yeri bulamıyoruz? diyerek personelinin özel araçlarıyla işe gelmelerini kısıtlamak zorunda kaldı. Devletin elinde ise bütün Türkiye dahil 4 bin civarında Mercedes var. Yani, kabaca 20 bin Mercedes'in sahibi ?memur kenti Ankara?dan?