Türk firmaların Irak'ta 1,5 milyar doları kaldı

HAMİDE HANGÜL

Türkiye'nin tüm çağrılarına karşın referandum iptaline kulaklarını tıkayan Barzani yönetimi, Irak ile iş yapan Türk firmalarını da etkiledi. Türkiye'den yılda 7.6 milyar dolarlık ihraç yükü taşıyan araç sayısı düştü. Habur Sınır Kapısı'ndan geçiş yapan Türk plakalı araç sayısı önceki gün bin 700'den 880'e geriledi. Sınır kapılarının açık olmasına karşın Irak tarafından Türk plakalı TIR'lara yönelik aramalar artırıldı. Irak'la iş yapan Türk işadamları, "Giriş ve çıkışta problem yok, ancak Irak dönüşlerinde çok detaylı aramalar yapılıyor" ifadelerini kullandı. Öte yandan bugüne kadar köprüden otoyollara, barajlardan enerji santrallerine kadar sayısız proje üstlenen Türk müteahhitlerinin hakedişleri de kesintiye uğradı. Karar'a konuşan bir sektör temsilcisi, "Irak genelinde 1.5 milyar dolarlık alacak kaldı. Merkezi hükümet bir miktar ödeyebiliyor, ancak Kuzey Irak'taki durum daha bloke vaziyette" açıklamasında bulundu. Türk firmaları, 1970 yılından bu yana ise Irak'ta 25 milyar dolar değerinde toplam 954 proje üstlendi. Karar'a konuşan bir Türk müteahhit ise Irak'ta birkaç yıl önce yaptığı bir projede hakedişinin yaklaşık üçte birini tahsil edebildiğini söyledi. Bu durum Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK)'in Türkiye-Ortadoğu Mart 2017 bültenine de yansımış durumda. Rapora göre, inşaat firmaları hakediş alamamalarına karşın, güvenlik nedeniyle hareketsiz kalan şantiyelerindeki mal ve mobilizasyonlarını korumak için yüklü miktarlarda sigorta parası ödüyor. Bunun için iş durdurma talebinde bulunsalar da teminat mektuplarını alamıyorlar.

ERBİL SEFERİNE DEVAM

Yine Irak resmi makamları, iş sözleşmelerine iç karışıklık olarak "mücbir sebepleri" de koyuyor ve işletebilir. Ancak DEAŞ saldırısını böyle kabul etmemesi, Türk firmaların büyük zararlara uğramasına neden oluyor. Bölgede Limak, Genel Enerji, Gama Holding, Gürbaş İnşaat, Kadoil gibi yaklaşık bin Türk firması çalışıyor. Irak, sadece müteahhitlik değil petrol ticari açısından da önemli. Kerkük - Ceyhan Petrol Boru Hattı olarak bilinen Irak-Türkiye hattından, dünya piyasalarına aktarılan petrol miktarı, 100 milyon varili aştı. Söz konusu hat, Irak'ın Kerkük ve diğer üretim sahalarından elde edilen ham petrolü Yumurtalık-Ceyhan Terminali'ne ulaştırıyor. Buradan da tankerlere yüklenerek, uluslararası pazarlara sunuluyor. Türkiye'nin sınır komşusu Irak, dış ticarette de önemli bir yere sahip. Türkiye'nin en fazla ihracat yaptığı Almanya, İngiltere'den sonra üçüncü pazar konumunda. Öte yandan Türk Hava Yolları (THY), Irak'ın Erbil kentine yapılan tarifeli seferlerde herhangi bir aksama olmadığını bildirdi.

SINIR KOMŞUSU IRAK'A YILDA 7,6 MİLYAR DOLARLIK İHRACAT

Sınır komşusu Irak'a yılda 7,6 milyar dolarlık ihracat yapılıyor. Türkiye'nin dış ticaret fazlası verdiği ülkeye en fazla, hububat ve yağlı tohum ihracatı gerçekleştiriliyor. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, söz konusu ürün ihracatı 1 milyar 196 milyon dolarla ilk sırada yer aldı. Bunu mücevher 589.3 milyon dolarla ikinci, kimyevi maddeler 548.6 milyon dolarla üçüncü sırada takip etti. Türkiye'nin Irak'a ihracatında inşaat ürünleri de önemli bir kaleme sahip. Sırasıyla çelikte 366.7 milyon dolar, çimento, cam seramikte 57 milyon 833 bin dolar, demir ve demir dışı metallerde 158 milyon 697 bin dolar, deri ve deri mamullerinde 77 milyon 905 bin dolar, diğer sanayi ürünlerinde 6 milyon 5018 bin dolarlık ihracat söz konusu. Elektrik ve elektronik ise 262 milyon 949 bin dolarda.

TIR SAYISI BİN 700'DEN 880'E DÜŞTÜ

Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UNT) İcra Kurulu Başkanı Fatih Şener, Irak'a Türkiye tarafından günde bin 700-bin 600 aracın giriş yaptığını söyledi. Ancak belirsizlik nedeniyle önceki gün bu rakamın 880'e gerilediğini bildiren Şener, ülkeye yük taşıyan şoförlerin endişeli olduğunu söyledi. Şener, "Sürücülerin yüzde 30'u endişeli durumda. Taşıma yapmak istemeyenler var, ancak mal taşımaya şu anda herhangi bir engel yok. Taşımada gıda ve inşaat ürünleri ağırlıkta" diye konuştu.

BARZANİ'NİN GELİR 'KAPI'SI

Barzani yönetimindeki Kürt bölgesi, en çok geliri Habur sınır kapısı sayesinde kazanıyor. Kuzey ırak yönetimi Habur sınır kapısından geçen tür tırlarını teftiş ederken, yılda 200 ila 250 milyon dolar arasında bir gelir elde ediyor. Gümrük işleri yavaş ilerlerken, bir TIR'ın muamelesinin tamamlanması 20 güne kadar çıkabiliyor. TIR başına da 100 dolar ücret alınıyor. Zakho'dan Basra'ya gidemeyen Türk plakalı araçlar, İran üzerinden Irak'a giriş yaparak Kut iline bağlı Zurbatiye Gümrük Kapısı'ndan geçiyor.

TÜRKİYE'NİN IRAK'A BAŞLICA ÜRÜN İHRACATI

* Hububat ve yağlı tohum ihracatı 1 milyar 196 milyon dolar,

* Elektrik ve elektronik ihracatı 262 milyon 949 bin dolar,

* Fındık ve fındık mamülleri yüzde 198 artışla 6.1 milyon dolar,

* Gemi ve yat yüzde 41,7 artışla 19 milyon 659 bin dolar,

* Halı 98 milyon 287 bin dolar,

* Hazırgiyim 465 milyon dolar,

* Hububat ve yağlı tohumlar

* 1 milyar 196 milyon dolar,

* Kimyevi maddeler 548 milyon 535 milyon dolar,

* Kuru meyve 28 milyon dolar,

* Madencilik 47.6 milyon dolar

* Makine 107.1 milyon dolar,

* Sebze ve meyve 101 milyon 727 bin dolar,

* Mobilya 459.8 milylon dolar,

* Mücevher yüzdre 829 artışla 589 milyon 373 bin dolar,

* Otomotiv 90.9 milyon dolar,

* Savunma yüzde 159 artışla

* 4 milyon 909 bin dolar,

* Su ürünleri hayvansal mamuller yüzde 44 artışla 466 milyon 301 bin dolar,

* Tekstil yüzde 26 azılışla

* 94 milyon dolar,

* Yaş sebze ve meyve yüzde 10 düşüşle 150 milyon 359 bin dolar.