Etiket anarşisi sürüyor

Döviz kurundaki yükselişi bahane eden fırsatçılar boş durmuyor. Bakanlığın sahaya inerek takibe aldığı fırsatçılar, hafta sonu da etiket mesaisi yapmaya devam etti. Dolar geçen hafta yüzde 2.04 değer kaybetmesine rağmen bu düşüş raflara yansımazken 'gramaj oyunuyla zam' en fazla başvurulan yöntem oldu. Star'ın market fiyatlarını baz alarak haftalık bazda takip ettiği bazı ürünlerde zamların otomatiğe bağlandığı ortaya çıktı. Son 3 ay içinde 4.95 lira olan 830 gramlık salça önce 7.45 ardından da Eylül başında 8.40 liraya çıkmıştı. Bu ürünün fiyatı 8 Eylül'de yapılan etiket değişikliği ile 9.75 liraya çıkarıldı. Haftalık zam yüzde 16, son 3 aylık zam ise yüzde 96 oldu.

Geçen hafta yeni gramajıyla raflardaki yerini alan çekirdekler 40 gramdan 37 grama düşürüldü. Fiyatı ise değişmedi. Ancak otomatikman çekirdeğin gramı 2.5 kuruştan 2.7 kuruşa çıktı. Bu da bir haftada yüzde 8 zam anlamına geliyor. 500 gramlık geleneksel tereyağı 17 Şubat 20.95 lira iken 29 Ağustos'ta 24.45 liraya çıkmıştı. Aynı ürün bu kez 29.99 liraya raflardaki yerini aldı. Tereyağının 1 kilogramlık fiyatı ise raflarda 59.90 liraya satılıyor. Buna göre son bir haftada tereyağının fiyatı yüzde 22 artarken, 17 Şubat'tan bu yanaki artış ise yüzde 45'i buldu.

GRAM GRAM ZAM

7 Ocak'ta 1 liraya satılan 120 gramlık bisküvi 29 Ağustos'ta 91 grama çekildi, fiyatı ise 1.25 liraya çıktı. Aynı ürünün 100 gramı ise 8 Eylül'de 1.45 liraya satılmaya başlandı. Buna göre yılbaşında gramı 0.83 kuruş olan bu ürünün gramı 29 Ağustos'ta 1.37 kuruşa, 8 Eylül'de ise gramı 1.45 kuruşa çıktı. Haftalık zam yüzde 5.8 olurken böylece yılbaşından bu yana yapılan zam yüzde 74'e ulaştı.

40 gramlık çekirdeğin gramajında 3 gramlık indirim yapılarak 37 grama çekildi. Ancak gramajdaki bu küçücük bir değişiklik bile vatandaşa yüzde 8 zam olarak yansıdı.

Bayram öncesi 'Fırsatçılar sahnede' başlığıyla verilen haberde bazı firmaların fiyat etiketi değiştirmek için sürekli mesai yaptığına bazılarının 'stok sayımı' bahanesiyle mal vermeyip stokçuluk yaptığına dikkat çekilmişti. Bu haber üzerine Bakan Pekcan, bayram sonrası Bakanlık'ta yaklaşık 5 saat süren bir toplantı yaparak stokçu ve zam yapanları takip için çalışma başlatmıştı. Pekcan ardından da attığı Tweet ile fırsatçıları takip ettiklerini belirterek gerekli tedbirleri alacağını duyurmuştu. Bu duyurunun bakanlık hem 'fahiş zam yapanlara ceza' öngören yasal düzenlemeyi hayata geçirmiş hem de denetim elemanlarını sahaya sürmüştü.

Fırsatçı işletmeleri Alo 175'e ihbar edin

Star'ın gündeme getirdiği 'fırsatçılar'a ceza öngören düzenleme geçtiğimiz günlerde Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girmiş ardından oda denetim elemanları sahaya inmişti. Ancak denetimlerin tam işleyebilmesi için vatandaşa da görev düşüyor. Tüketici Hak Arama Derneği Genel Başkanı Nihat Altay, "Kriz fırsatçılığı yapan firma ve işletmeleri tüketici derneklerine, Ticaret İl Müdürlüklerine, Alo 175'e yer ve ürün olarak bildirmek yeterlidir" diye konuştu.

Etiketlerde yerli logo önerisi

Bursa Tüketiciler Derneği Başkanı Sıtkı Yılmaz, tüketicilerin raflardaki yerli ve yabancı ürünleri ayırabilmeleri için etiketlerde ayırt edici renk ya da logoların yer alması önerisinde bulundu. Etiketlerin daha da farkındalık yaratacak şekilde tüketicinin dikkatine sunulması gerektiğini vurgulayan Yılmaz "Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı herkesin, bilinçli tüketicinin yerli ürünlere sahip çıkması gerekir. Bu anlamda tüketiciyi bir araştırmaya, okumaya zorlamadan doğrudan baktığında yerli ürünü hemen fark ettirecek etiket düzenlemesinin faydalı olduğunu düşünüyoruz" diye konuştu. Yılmaz, "Bazen dış ülkelerle de çok farklı düzeyde ilişkilerimiz oluyor. Zaman zaman boykot çağrılarında bulunuluyor. Bilinçli bir tüketici olarak, bu tür durumlarda tüketici de tavrını gösterecek. O mallara karşı çok araştırmadan, soruşturmadan baktığında, yerli ve dışarıdan ithal mallar konusunda etiketlerde ayırt edici renklerin, logoların bulunmasında son derece yarar var" dedi.

Tüketici Başvuru Merkezi Onursal Başkanı Aydın Ağaoğlu da "Tüketiciler, satın aldığı ürünün üretim yerini daha belirgin olarak görebilmelidir" dedi.