Prof. Dr. Bayram Coşkun'dan DPB analizi: 60 yıllık birikim ve tecrübe kaybolmamalı!

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, İİBF Kamu Yönetimi Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Bayram Coşkun'un, DPB'nin kapatılmasına dair değerlendirme yazısı

DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞININ KAPATILMASI ÜZERİNE...

Devlet Personel Başkanlığı; 1960 yılında Cumhuriyet tarihinin ilk askeri darbesi sonrasında kurulmuş, birinci T. Özal Hükümeti zamanında 1984 yılında revizyona uğramış ve 60 yıla yakın bir zamandır kamu personel yönetimi alanında yetkili bir teşkilat olarak faaliyetlerini sürdürmektedir. Devlet Personel Başkanlığının (ilk adıyla Devlet Personel Dairesinin) kurulmasında, özellikle 1950 ila 1960 yılları arasında kamu yönetimi/kamu personel yönetimi hakkında hazırlanan birçok raporda ifade edilen "kamu personeli ile ilgili merkezi bir kuruma ihtiyaç olduğu" tespiti etkili olmuştur. Demokrat Parti döneminde, 1926 tarihli 788 sayılı Memurin Kanununu yerine yeni bir personel kanunu çıkarma girişimi olmuşsa da bu sonuca ulaşamamıştır. Yeni bir personel kanununa duyulan ihtiyaç, Devlet Personel Dairesinin kurulmasından sonra çıkarılan 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu (DMK) ile giderilmiştir.[1]

Bilindiği gibi, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçiş sonrasında Türkiye'deki bakanlıkların yapısı yeniden düzenlenmiş, 2011 yılındaki düzenlemede 21 olarak belirlenen bakanlık sayısı 16'ya düşürülmüştür. Yeni düzenlemede iki bakanlık birleştirilerek "Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı" kurulmuştur. 703 sayılı KHK ile Devlet Personel Başkanlığı (DPB)'nın Kararnamenin yürürlüğe giriş tarihinden 1 yıl sonra kapatılması öngörüldüğünden, DPB'nın yürüttüğü birçok görev, bu Bakanlığın görev alanına dahil edilmiştir.

Bakanlığın görev ve yetkilerini düzenleyen 1 sayılı CBK'nin 65. maddesinde doğrudan kamu personel yönetimine ilişkin bir görevin yer almadığı görülmektedir. Anılan maddede çalışma hayatı ile ilgili genel görevlerden bahsedilmektedir. Ancak, kamu personel yönetimine ilişkin birçok husus, Bakanlığın merkez teşkilatı içinde yer alan "Çalışma Genel Müdürlüğü"nün görev ve yetkileri arasında sayılmıştır. Bu kapsamda doğrudan kamu personeli ile ilgili olarak bu Genel Müdürlüğe verilen başlıca görevler şunlardır;

- Genel Kadro ve Usulü Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi hükümlerine göre, kamu kurum ve kuruluşlarının personel kadroları ile ilgili işlemlerini yapmak, uygulamalarını takip etmek ve denetlemek,

- Kamu personeli ile ilgili hususlarda her çeşit istatistiki bilgileri toplamak, personel kayıtlarını merkezi olarak tutmak, kurumlar arası veri değişimi için gerekli teknik koordinasyonu sağlamak,

- Personel ve teşkilata ilişkin mevzuat tasarılarının hazırlanmasına katkı sağlamak, bu konularda kurumlarca hazırlanan mevzuat tasarılarını incelemek ve görüş bildirmek,

- Kamu personel alım sınavları ve yerleştirme işlemlerine ilişkin esasları belirlemek, engellilerin istihdamına ilişkin iş ve işlemleri yürütmek,

- Kamu personelinin eğitim ve yetiştirilmeleri ile ilgili her türlü çalışmaları yapmak, uygulamaları takip etmek, değerlendirmek ve denetlemek,

Böylece kamu personeli konusunda DPB'nın sahip olduğu görevlerin birçoğunun Çalışma Genel Müdürlüğüne verildiği görülmektedir. Ancak DPB'nın kamu personel yönetimi açısından sahip olduğu güçlü görev çerçevesine burada karşılaşılmamaktadır.

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile birlikte DPB'nın kapatılmasından sonra kamu personel rejimi açısından en önemli icracı aktörün Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın olacağı görülmektedir. Ancak kamu personel rejimine ilişkin 217 sayılı KHK'de yer alan "Devlet Personel rejiminin temel ilke ve politikasının belirlenmesi..., mevzuatın değişen şartlara göre geliştirilmesi..., ... gerekli bütün mevzuat çalışmalarının ilmi ve tarafsızlık esaslarına göre yürütülmesi ..." gibi hususların, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın görevleri arasında yer almaması bir eksiklik olarak değerlendirilebilir.

Bunun yanında Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak oluşturulan, özel bütçeli, kamu tüzel kişiliğini haiz, idari ve mali özerkliğe sahip olan İnsan Kaynakları Ofisi'ne doğrudan kamu personeli ile ilgili olarak;

- Kamuda kariyer yönetimi, performans yönetimi ve diğer modern insan kaynağı yönetim modellemelerini hayata geçirilmesi için projeler geliştirmek,

- Kamu istihdamında liyakat ve yetkinliğin artırılması için gerekli olan projeler üretmek ve çalışmalar yapmak biçiminde görevler verilmiştir.

Yeni yapı genel olarak değerlendirildiğinde; kamu personel yönetiminin etkin bir biçimde yürütülebilmesi, DPB'nın Kamu personel rejimi/yönetimi hakkında sahip olduğu ve 60 yıla yaklaşan süre içinde oluşan birikim ve tecrübesinin kaybolmaması için, bu Başkanlığın Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Cumhurbaşkanlığına bağlı kamu tüzel kişiliği statüsünde ve eksik görülen noktalar dikkate alınarak yeniden yapılandırılıp yoluna devam etmesi daha rasyonel bir durum olarak görülmektedir.

Prof. Dr. Bayram COŞKUN

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

İİBF Kamu Yönetimi Bölümü

[1] Ancak günümüzde de cari yönetim anlayışına uygun, yönetişim yaklaşımıyla ilgili tarafların (memur sendikaları vb.) katılımı ile hazırlanacak ve 657 sayılı DMK'nun yerine geçecek yeni bir personel kanununa ihtiyaç vardır.