Anayasa taslağında hangi yenilikler var?

Akademisyenlerin hazırlayıp AK Parti'ye sunduğu yeni anayasa taslağı yürütme, yargı, eğitim, özgürlükler, yetki kullanımı gibi birçok alanda yenilikleri içinde barındırıyor.

AKADEMİSYENLERİN hazırladığı ve AK Partiye sunduğu anayasa taslağında, egemenlik ve egemenliğin millet adına kullanılması konusunda önemli düzenlemeler yapılıyor. 1982 Anayasası'nda yer alan ?yetkili organ' ibaresini Anayasa'dan çıkartıyor. Anayasa'nın 6. Maddesi'nde yer alan ?Türk milleti, egemenliğini, Anayasanın koyduğu esaslara göre, yetkili organları eliyle kullanır' hükmü düzeltilerek, ?Türk milleti, egemenliğini, Anayasanın koyduğu esaslara göre, yasama, yürütme ve yargı organları eliyle kullanır' hükmü getiriliyor. AK Parti'nin sivil anayasa taslağında, devletin niteliğini düzenleyen mevcut anayasanın ilk 4 maddesi olduğu gibi korunacak. Yeni Anayasa 140 maddeyi geçmeyecek. AK Parti'nin, seçim vaatleri arasında yer alan yeni Anayasa için, akademisyenlerden oluşan teknik heyetin hazırladığı taslak, tartışılmaya devam ediyor. İşte 15 soruda anayasa taslağının belli başlı hükümleri :

1-Anayasada temel ilkeler ne olacak?

Devletin temel niteliklerini açıklayan ilk 4 madde de olduğu gibi yeni anayasaya aktarılıyor. Anayasa taslağında Milli Güvenlik Kurulu'nun anayasal bir kurum olarak yerini koruyor.

2 -Millet egemenliği nasıl kullanılacak?

1980 yılında yönetime el koyan darbeci generallerin hazırlattığı 1982 Anayasası'ndaki antidemokratik hükümlerin ayıklandığı yeni sivil anayasa taslağında, milli egemenlik ve demokrasi üzerinde gölge oluşturan düzenlemeler kaldırılıyor. Sık sık tartışma konusu olan Anayasa'nın 6. Maddesi'ndeki ?Türk milleti, egemenliğini, Anayasanın koyduğu esaslara göre, yetkili organları eliyle kullanır' hükmü, ?Türk milleti, egemenliğini, Anayasanın koyduğu esaslara göre, yasama, yürütme ve yargı organları eliyle kullanır' ifadeleriyle değiştiriliyor. Sözkonusu maddeye ayrıca Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne üyelik süreci de dikkate alınarak, ?Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler istisnadır' hükmü eklendi.

3-Başörtüsü yasağı kaldırılıyor mu?

Akademisyen ekip, Anayasa'nın, ?eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi' başlıklı 42. maddesinde de değişikliğe gitti. Teknik ekip, maddeye ?Üniversitelerde kılık kıyafet serbesttir' hükmünün yanı sıra ?Hiç kimse kılık kıyafetinden dolayı yüksek öğrenim hakkından mahrum bırakılamaz' hükmünü alternatifli olarak koydu. Son kararı siyasi ekip verecek.

4 -Kürtçe eğitimin önü açılıyor mu?

Prof. Dr. Özbudun başkanlığındaki akademisyenler, Anayasa'nın, ?eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi' başlıklı 42. maddesinde bir başka değişiklik öngördü. Buna göre Avrupa Birliği ile müzakere sürecinde ilerde Anayasa'da tekrar değişikliğe gidilmesi ihtimaline karşılık şu hüküm eklendi :

?Eğitim ve öğretim dili Türkçe'dir. Türkçe'den başka dillerde eğitim, demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olarak, kanunla düzenlenir.' Böylece, bundan sonraki düzenlemeler için TBMM yetkili kılındı.

5 -Atatürk ilkeleri anayasadan çıkıyor mu?

Taslakta, Atatürkçülük vurgusu da yapılıyor. Halen yürürlükteki 1982 Anayasası'ndaki Atatürkçülük vurgusu içeren tüm hükümler olduğu gibi yeni anayasa taslağına da aktarılıyor. 1982 anayasasının başlangıç Atatürk milliyetçiliği ile Atatürk ilke ve inkılapları, yeni anayasa taslağına da aktarıldı.

6-Vatandaşlık tanımı nasıl yapılacak?

Vatandaşlık, Atatürk'ün 1924 anayasasında tanımladığı gibi, ?Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türk'tür' şeklinde tanımlanacak. 1924 Anayasa'sında yer alan ?Türkiye'de din ve ırk ayırdedilmeksizin vatandaşlık bakımından herkese Türk denir' hükmü yeni Anayasa'ya aktarılıyor. Yeni anayasada vatandaşlık, ?Devlete vatandaşlık bağı olan herkese dini ve etnik kökeni gibi ayrımlar gözetilmeksizin Türk denir' ifadeleri ile tanımlanacak.

7-Parti kapatma tarihe mi karışıyor?

Tüzük ve programı Anayasa'ya aykırı olan partilerin hemen kapatılmasına yönelik düzenleme ağırlaştırılarak, tüzük ve programı Anayasa'ya aykırı olan partilere önce ihtar verilmesi, düzeltilmemesi halinde kapatma davası açılması şartı getiriliyor. Partilerin, ?odak' olmaktan dolayı kapatılması da zorlaştırılarak, ?odak olma' hali için fiilin yaygın olarak işlenmesi ve genel merkez tarafından suç olan fiillerin onaylanması şartı getiriliyor.

8-Anayasa Mahkemesi'nin yapısı değişecek mi?

Yeni anayasa ile Anayasa Mahkemesi'nin yönetiminde de düzenlemeye gidiliyor. Anayasa Mahkemesi'nin üye sayısı 17'ye çıkarılırken, bu üyelerden 8'ini TBMM seçecek. 9 üye ise Yargıtay, Danıştay ve Sayıştay üyeleri arasından seçilecek.

9-Din ve vicdan özgürlüğü nasıl tanımlanacak?

Yeni anayasa ile din ve vicdan hürriyetinin de kapsamı genişletiliyor. Mevcut anayasanın 24. maddesindeki ?Kimse, ibadete, dinî áyin ve törenlere katılmaya, dinî inanç ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; dinî inanç ve kanaatlerinden dolayı kınanamaz ve suçlanamaz' hükmü korunurken, ?Dini inanç ve kanaatlerini değiştirenler hiçbir şekilde kınanamaz ve suçlanamaz' hükmü getiriliyor.

10-Cumhurbaşkanının yetkileri ne olacak?

Parlamenter sistemi güçlendirmeyi amaçlayan anayasa taslağı, 1982 Anayasası'nın Cumhurbaşkanı'na tanıdığı geniş yetkileri kısıtlarken, TBMM'nin yetkilerini artırıyor. Cumhurbaşkanı sadece vali ve büyükelçi atayacak. Rektörler seçimle gelecek. Anayasa Mahkemesi üyeleri'nin bir kısmını TBMM belirlerken, bir kısmı da yüksek yargı organlarından seçimle gelecek. Yeni taslak ile 1982 anayasasında net biçimde açıklanmayan Cumhurbaşkanı'nın dokunulmazlığı netleştiriliyor. Buna göre Cumhurbaşkanı da milletvekilinin dokunulmazlık haklarına sahip olacak.

11-Yargı tarafsızlığı nasıl sağlanacak?

Yeni sivil anayasa ile yargı bağımsızlığına, ?yargı tarafsızlığı' hükmü de ekleniyor. Anayasa'nın 138. maddesinde yapılacak değişiklikle maddenin başlığı ?Mahkemelerin bağımsızlığı ve tarafsızlığı' olarak değiştirilirken, madde ise'Hákimler, görevlerinde bağımsız ve tarafsızdırlar. Anayasa'ya, kanuna ve hukuka uygun olarak vicdanî kanaatlerine göre hüküm verirler' olarak yeniden düzenleniyor.

12-YÖK ne olacak, nasıl yönetilecek?

1982 Anayasası'nın getirdiği son 25 yılın en çok tartışılan kurumlarının başında yer alan Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) kaldırılıyor. YÖK'ün yerini, Üniversitelerarası Koordinasyon Kurulu alacak. Bu kurul üniversiteler arasında program ve plan çalışması yapacak. Yeni düzenleme ile rektörlerin seçilmesi üniversitelerde yapılacak seçimle sınırlı kalacak. Üniversiteler, özerk bir yapıya kavuşturulacak.

13- HSYK'nın yapısı değiştirilecek mi?

Adalet Bakanı, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) üyesi olmaktan çıkıyor. Ancak, Adalet Bakanlığı Müsteşarı ise HSYK'da kalmaya devam edecek.

14-Milletvekili yemini değişecek mi?

Milletvekillerinin okumakta büyük güçlük çektikleri yemin metni de sadeleştiriliyor. Anlam ve içerik korunurken, bazı ifadelerin yeri değişiyor.

15-Yeni anayasa kaç maddeden oluşacak?

Akademisyen ekibin hazırladığı taslak, 138 maddeden oluşuyor. Siyasi ekip de yeni Anayasa'nın 140 maddeyi geçmemesini amaçlıyor. Sadeleştirme kapmasında orman köylüsü, kooperatif ve tüketicilerle ilgili maddeler Anayasa'dan çıkartılıyor. -HASAN ÖYMEZ-

İlk toplantı çarşambaya

GENEL Başkan Yardımcısı Dengir Mir Mehmet Fırat'ın başkanlığını yapacağı AK Parti komisyonunda AK Parti'nin hukukçu kurmayları yer alacak. Komisyonda, anayasa profesörleri Burhan Kuzu ve Ahmet İyimaya'nın yanı sıra Sadullah Ergin, Ertuğrul Günay, Prof. Dr. Zafer Üskül, Hayati Yazıcı, Bekir Bozdağ, Cemil Çiçek ve Nimet Çubukçu yer alacak. İlki Çarşamba günü yapılması beklenen toplantıya Prof. Dr. Ergun Özbudun başkanlığındaki 6 akademisyen de katılacak. Teknik ekibin hazırladığı anayasa taslağı, siyasi ekip tarafından da incelenip, yeni düzenlemeler yapıldıktan sonra 1 Ekim'de kamuoyuna açıklanacak.

Teknik ekibi Çiçek kurdu

BAŞBAKAN Recep Tayyip Erdoğan'ın ?Yeni anayasa hazırlığı başlasın' talimatı üzerine Adalet eski Bakanı Cemil Çiçek, sol-liberal görüşlü akademisyenlerden oluşan bir teknik heyet kurdu. Prof. Dr. Ergun Özbudun'un başkanlık ettiği komisyonda, Erdal Onar, Levent Köker, Merih Öden'in de aralarında bulunduğu 6 akademisyen yer aldı. Adalet eski Bakanı Cemil Çiçek'in de katıldığı taslak hazırlama çalışmalarında görüş ayrılıyı yaşanan bir çok maddede alternatifli iki metin hazırlandı. Bakan Çiçek, akademisyenlere devlet idaresinde karşılaşılan sorunları ve devlet tecrübelerini aktararak yön verdi. Akademisyenlerin hazırladığı taslak, parti komisyonunda şekillendikten sonra kamuoyuna açıklanacek ve tartıştırılacak. Sivil Anayasanın 2008 yılında yürürlüğe girmesi planlanıyor.