Sosyal güvenlikte, memurlar açısından, geriye dönüş
Anayasa Mahkemesi'nce memurlarla ilgili maddeleri iptal edilen ve bu nedenle yürürlük tarihi 1 Ocak 2008 tarihine ertelenen 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nda işçi-memur-esnaf arasındaki norm ve standart birliği ancak işe yeni başlayacak memurlarla sınırlı kalacak.
Tüm kazançların prime tabi tutulması gibi hükümler sadece yeni memurlar için geçerli olacak. Emekli olduktan sonra yeniden çalışmaya başlayan Bağ-Kur'lulardan alınacak sosyal güvenlik destek primi ise kademeli olarak uygulanacak. Yaşlı emeklilerden daha az, genç emeklilerden daha fazla destek primi alınacak.
Hükümetin yıl sonuna kadar TBMM'den geçirmeyi planladığı 5510 Sayılı Kanun'da yapılacak değişikliklere ilişkin yasa taslağı üzerinde Sosyal Güvenlik Kurumu'nun (SGK) çalışmaları son aşamaya geldi. Kısa sürede Meclise'e sunulması öngörülen taslakta, 5510 Sayılı Kanun'un hemen hemen tüm maddelerinde değişiklik yapıldı.
Yüzde 1'lik hedef zor
Gelecek yıl bütçeden sosyal güvenlik sisteminin açığını kapatmak için 37 milyar YTL aktarılacak. 5510 Sayılı Kanun, gayri safi milli hasılanın (GSMH) yaklaşık yüzde 5'ine denk gelen bu açığı kademeli olarak azaltarak 2040 yılında yüzde 1'in altına çekmeyi hedefliyordu. Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararına uyum için memurlar ve Bağ-Kur emeklileri lehine yapılan değişiklikler nedeniyle sosyal güvenlik sisteminin açığının 2040 yılında yüzde 1'in altına inmesi zora girdi ve ileri bir tarihe kaydı.
Taslağa göre kanunda yapılan değişiklikle, mevcut memurların kazanılmış hakları korunarak, norm ve standart birliği sadece kanunun yürürlük tarihinden sonra işe başlayacak yeni memurlara uygulanacak. Buna göre, ilk defa çalışmaya başlayacak memurların emekli aylıklarının belirlenmesi sırasında ortalama aylık kazançları, işçi ve esnafta olduğu gibi güncelleme katsayısına göre hesaplanacak.
Tazminata kesinti yok
Memurların, işçilerde olduğu gibi sosyal güvenlik priminin 'tüm kazançlarından' alınmasından ise vaçgeçildi. Kanun yürürlüğe girdikten sonra ilk defa çalışmaya başlayacak memurların prime esas kazançlarında ise aylık gösterge, ek gösterge, memuriyet taban aylığı ve kıdem aylığı ile 'makam, temsil ve görev tazminatları hariç' her türlü zam ve tazminatları toplamı dikkate alınacak. Böylece, yüksek maaşlı devlet memurlarının makam, temsil ve görev tazminatlarından prim kesintisi yapılması uygulamasından geri dönüldü.
İşçilerin brüt asgari ücretin 6,5 katına kadar (bugünkü asgari ücrete göre 4 bin 334,5 YTL) olan tüm ücretleri ise prime tabi tutulacak ve bu paranın yüzde 33,5'i prim olarak kesilecek.
Esnaf ise brüt asgari ücret (585 YTL) ile brüt asgari ücretin 6,5 katı (4 bin 334,5 YTL) arasında kendi belirleyecekleri rakam üzerinden sosyal güvenlik primi ödeyecek.
Memurların prime esas kazançlarında üst sınırı kaldıran madde de söz konusu yasadan çıkarıldı. Dolayısıyla memurların prime esas kazançları, işçilerde olduğu gibi brüt asgari ücretin 6,5 katı ile sınırlı olacak.
5510 Sayılı Kanun'un aylık bağlamaya ilişkin hükümlerinde ise değişiklik yapılmayacak.
Aylık bağlama oranı, sigortalıların çalıştıkları her yıl için 2015 yılı sonuna kadar yüzde 2,5, 2016 yılı başından itibaren ise yüzde 2 olarak uygulanacak.
Yaşa göre değişen prim
Bağ-Kur emeklilerinden büyük tepki alan sosyal güvenlik destek priminde yaşlara göre değişen oranlarda destek primi alınması yoluna gidilecek.
Buna göre, emekli olduktan sonra yeniden çalışmaya başlayan Bağ-Kur'lulardan 50 yaşını doldurmayanlar brüt asgari ücretin yüzde 20'si (117 YTL) oranında destek primi ödeyecek. 51 ile 55 yaşları arasında bulunanlar yüzde 18'i oranında (105,3 YTL), 56 ile 60 yaşları arasında olanlar yüzde 16'sı oranında (93,6 YTL), 61 yaş ve üstündeki Bağ-Kur emeklileri de brüt asgari ücretin yüzde 14'ü oranında (81,9 YTL) sosyal güvenlik destek primi ödeyecekler.
Çalışan Bağ-Kur emeklilerinin ödemeleri gereken destek primi, emekli aylıklarından kesilecek.
Emekli iken çalışmaya başlayan SSK'lılar ise, çalıştıkları işyerinden aldıkları maaşın yüzde 33,5'i oranında destek primi ödeyecek. Memur emeklileri ise kamuda yeni bir işte çalışmaya başladıklarında emekli aylıkları kesilecek. Memur emeklileri, işçi sıfatıyla bir işte çalışırlarsa bu işyerinden aldıkları ücretin yüzde 33,5'i oranıda destek primi ödeyecekler. Kendi işyerini kuran memur emeklileri ise Bağ-Kur emeklilerinde olduğu gibi, yaşlarına göre değişen oranlarda destek primi ödemesi yapacaklar.
Çalışan Bağ-Kur emeklisinin prim ödemeleri
Yeniden çalışmaya başlayan Bağ-Kur emeklilerinin ödeyeceği prim miktarları şöyle:
50 yaşını doldurmayanlar 117 YTL
51-55 yaşları arasında bulunanlar 105,3 YTL
56-60 yaşları arasında bulunanlar 93,6 YTL
60 yaşını dolduranlar 81,8 YTL