İnsanla hayvan diyaloğunun en pür hali: TOR

Akşam Cumartesi'nin yeni söyleşi dizisi 'Kısalarla Söyleşi-Yorum'dan herkese merhaba. Bu dizide hem kısa film yönetmenleri ve oyuncularıyla söyleşiyor hem de film hakkındaki düşüncelerimi yazıyorum. Dizinin ilk konuğu ise TOR kısasıyla yönetmen Ragıp Türk ve başrol oyuncusu değerli oyuncu Rüçhan Çalışkur. Sohbetimize geçmeden önce biraz filmi konuşalım. 2019 yapımı TOR'u ilk kez geçen yıl 7. Boğaziçi Film Festivali'nde izlemiş ve çok beğenmiştim. Filmde Ayşe adındaki yaşlı kadın torunuyla birlikte epey zorlu bir hayat sürmekte geçimini sağlamak için çalışmak zorundadır. İşi ise zengin bir ailenin bekçi köpeği olan TOR'a bakıcılık yapmak. Bildiğimiz anlamlarının dışında bir bakıcılık ama bu. Öyle bir bakmak ki, TOR hastalandığında Ayşe onun için elinden geleni yapıyor. Yeri geliyor evine alıyor yeri geliyor, kapısının önündeki tavuğu kesip ona yediriyor. Hastalandığında onu battaniyelere ve yorganlara sarıp sarmalıyor. Hem torunuyla hem de TOR ile aynı odada birlikte kalabiliyorlar. Neresinden bakarsak bakalım farklı bir 'bakmak' bu.

HAYVAN SEVGİSİNİN EN DOĞAL VE ÖZ HALİ

Bu kısa film klişe bir hayvan sevgisi teması dışında, hikayesi özenle işlenmiş ve bu işleyişe Rüçhan Çalışkur'un usta oyunculuğuyla katkıda bulunduğu bir yapım. Sadece Çalışkur'un değil üstelik, TOR'a hayat veren köpeğin garip bir şekilde muazzam oyunculuğu ya da sahnelerinin zekice kurgulanmış olması da yine filmi oyunculuk açısından 'gerçek' ve değerli kılıyor. Ayrıca usta bir oyuncuyu, bir kısa filmde izleyebiliyor olmak da hem Rüçhan Çalışkur'un sinemaya profesyonel bakışının ne denli yerinde olduğunu hem de yönetmen Ragıp Türk'ün de usta bir oyuncuyu senaryosuyla ikna edebilecek yeteneğe sahip olduğunu gösteriyor bize.

Bildiğimiz hayvan sevgisi teması dışında saf, pür, en doğal ve olması gerektiği haliyle, adeta sevginin yeni doğmuş hali gibi hayvan sevgisini ustalıkla işleyen TOR, son zamanların bu popüler söylemine de yeni ve bence en doğru yorumu getiriyor gibi. Hayvan sevmenin ve bir hayvanın sorumluluğunu almanın ne demek olduğunu tüm açıklığıyla gözler önüne seriyor. Ancak aynı zamanda hayvan sevmenin hayvanlar arasında nasıl farklılık gösterebileceğine de eleştirel göndermelerde bulunuyor. Çekim teknikleri bakımından ise hiçbir açısının sırıtmadığı, mekanların hikayenin içeriğine göre özenle seçildiği, atmosferin ise başarıyla oluşturduğu bir kısa film TOR.

TOR'un serüveni Akbank Kısa Film Festivali Forum Bölümü'nden En İyi Senaryo Ödülü'nü alarak başlamış. İstanbul'daki ilk gösterimini geçen yıl Boğaziçi Film Festivali'nde yapan TOR, birçok film festivalinde gösterildi ve yarıştı. Şimdi ki durağı ise 3-11 Eylül tarihleri arasında 31. kez düzenlenecek olan Ankara Film Festivali. Ayrıca TOR, şu an Akbank Sanat'ın Youtube kanalından çevrimiçi olarak izlenebiliyor.

RAGIP TÜRK: İNSAN-DOĞA VE HAYVAN ARASINDAKİ MİSTİK BÜTÜNLÜĞÜ İŞLEDİM

Seni daha yakından tanıyabilir miyiz?

Çocukluğum daha çok kasabadan kente geçiş sürecinin etkileriyle geçti. İzmir>de geçen gençlik dönemim karakterimin şekillendiği önemli ve güzel bir dönemdi. Alt kültüre ait bir mahallede yaşarken, daha çok üst sınıfın olduğu bir lisede okuyordum. Böylece kültürel farklılıkları tecrübe etme ve gözlemleme şansım çok oldu. Çocukluğumdan beri edebiyata ve kitaplara çok düşkündüm, orta okulda şiir yazmaya başlamıştım ve lise sürecinde şiire, müzikte dahil oldu. Bir şekilde sanatsal bir ifade biçimi arıyordum sanırım. Daha sonra ilk üniversitemi Eskişehir Anadolu Üniversitesi'nde okudum. Bölümüm Turizm ve Otelcilik'ti ama hiç ilgimi çekmiyordu. Ben daha çok müzikle zaman geçirdim. Daha sonra Müziği geliştirmek için İstanbul'a gelmeye karar verdim. Ustalar hep buradaydı. Lakin bir yandan müzikte aradığımı bulamazsam diye alternatif bir meslekte edinmek istiyordum ve sanatsal bir alan olan sinemada ilgimi çok çekiyordu. Böylece İstanbul Üniversitesi Sinema TV Bölümü'nü kazanarak, Eskişehir>den İstanbul>a geldim. Sonrası zorlu ve güzel bir süreç olarak hala devam ediyor.

SİNEMANIN ANLATIM OLANAKLARI BENİ ETKİLEDİ

Sinema hayatına nasıl dahil oldu?

Aslında üniversitenin ilk yılları daha çok müzisyenlikle ilgileniyordum. Hayatım daha çok müziğe zaman harcayarak geçiyordu ve geçimimi bu yolla sağlıyordum. Lakin işsiz kaldığım bir dönemde bir tesadüf eseri Yeşim Ustaoğlu'nun, Pandoranın Kutusu filminin ekibinde yer aldım. Ve o sette görüp farkına vardığım sinema sanatının anlatım olanakları beni çok etkiledi ve o kolektif çalışma ortamı aradığım bir şeymiş bunu fark ettim. Ve ondan sonra dört elle sinemaya sarıldım. Sonrası setler, filmler çalışmaya devam ediyorum. Ama müzikle bağımda kopmadı. Müzik bireysel olarak ta üretilebildiğin bir alan olduğu için hayatımda hep olacak.

UZUN METRAJA ÇALIŞIYORUM

Sinema ve yönetmenlik senin için ne anlam ifade ediyor?

Sinema bana hep yaşamı ve insanı anlama biçimi gibi gelmiştir. Bende sinemayla bir şeyleri anlamaya çalıştığımı hissediyorum hep. En azından kendimi anlamak. Yönetmenlik ise gerçeği tekrar yorumladığın büyülü bir alan.

Uzun metraj yapım çalışmaların var mı?

Evet, şu an uzun metraj bir film projemin senaryosunu geliştirmekle uğraşıyorum. İstanbul'da yaşayan ve toplumun en alt kademesinde var olmaya çalışan bir kadın hikayesi üzerinden uzun metraj bir senaryo geliştiriyorum. Yine hayvanlarda filmde etkin olarak var olacak. Arka sokaklarda ve köşe bucaklarda yaşananlar ilgimi çekiyor. Umarım çekebiliriz.

TOR'un çıkış noktası ne oldu? Nasıl bir düşünce sürecinin ürünü?

Çıkış noktası gerçek bir olaya dayanıyor. Sinemacı ve astrolog arkadaşım Cihan Barış Yazkan'ın dağ evindeki köpeği hastalanmıştı. Kendisi şehirdeydi ve köpeklerini emanet ettikleri köylü komşuları, köpek iyileşsin diye tavuklarından birini kesip yedirmişti. Arkadaşım köpeğe baktığı için komşusuna arada maddi yardımda yapıyordu. Komşunun niyetini sorgulayarak başladığımız sohbet, doğal seleksiyon dışında bir canlıyı yaşatmak için başka bir canlıya kıymanın mantığı üzerine kadar geldi. Epey konuştuk. Bunun üzerine bir film olabileceğini tartıştık ve konu üzerine düşünmeye başladım. Yaşlı bir kadın ve bir köpeğin oynadığı bir film düşüncesi de atmosfer ve görseller anlamında beni çok cezbediyordu. Sonra dramatik bir yapı kurarak hikayeyi senaryolaştırdım.

Yönetmeni, TOR'u birkaç cümleyle nasıl özetler?

İnsanların, hayvanların ve doğanın birbirleri arasında kurduğu ruhsal ve mistik bütünlük üzerine naif bir film diyebilirim.

TOR, yönetmenin hayatından izler taşıyor mu?

Evet, hayatım izler var tabii. Tor, küçüklüğümdeki köpeğimizin adıydı. Tor'un ağır yaralandığı bir dönemde, anneannemin onu iyileştirmek için geleneksel çabalar harcadığını gözlememiştim. Unutamadığım bir süreçti. Filmde bunun izleri var. Bunun dışında çalışan ve mücadele eden emekçi kadın imajı annemden izler taşıyor. Ben filmin, hikayeyi gözlemleyen tarafındayım.

RÜÇHAN ÇALIŞKUR: OYUNCULUK SON DERECE KEYİFLİ AMA AYNI ZAMANDA ÜZÜCÜ

Klişe olacak belki ama oyunculuk çocukluğumdan beri vardı zaten. İlkokulda masallar yazar o masalları arkadaşlarıma oynayarak anlatırdım. Oyunculuk ve oynamakta beni en etkileyen olay başka insanların hayatını etkilemek ve onları kendi gerçeklikleriyle karşı karşıya bırakmak. O zaman kendin olmaktan çıkıp o oluyorsun. Oyunculuk son derece keyifli bir o kadar zor aynı zamanda üzücü. Benim için her zaman birinci sırada tiyatro sonra sinema sonra da dizi gelir. Tiyatro yapmayı çalışmayı çok istiyorum ama yolumuz pandemiden dolayı tıkandı. Bu durumdan kurtulmak istiyorum. Sonra daha yapacak çok şey var. Öte yandan genç oyunculara şunları söylemek isterim: İstisnaları bir kenara ayırıp çok çalışmalarını yurtiçi ve yurtdışı projeleri araştırıp kendilerini geliştirmelerini isterim. Karakter oyunculuğu için bu çok önemli bence. Oyuncu her kalıba girebilmeli. Gelelim TOR'a. TOR'da canlandırdığım kadın son derece güçlü mücadeleci biri. Bütün olumsuzluklara rağmen. Hayvanlarla olan ilişkisi bana çok benziyor. Bu senaryoyu okuduğum zaman çok etkilendim. İşte dedim bunu yazan kişi aynı zamanda yönetmenimiz çok duyarlı bir insan onun için bu projede olmalıyım. Böylesine yetenekli gençlerle birlikte çalışıp onlara destek olmalıyım. Ragıp Türk gibi bütün yetenekli gençlerimize her şeye rağmen mücadele etmelerini tavsiye ederim. Onlara çok ihtiyacımız var sanat adına.

Ali Demirtaş
[email protected]
Akşam Gazetesi / Cumartesi Eki