Kamu borcunda sanal küçülme
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın, TBMM Genel Kurulu'nda 2008 bütçe konuşmasında, ?2002 yılında yüzde 78.4 olan kamu borç stokunun milli gelire oranının yüzde 45'e indiği ve yıl sonunda yüzde 40'a düşeceği? yönündeki açıklamasının, kamu borcuna ilişkin bir ?tanım farkı?ndan kaynaklandığı belirlendi.
AKP'nin iktidarda olduğu 2002 sonundan bu yana 100.9 milyar YTL artarak 357.7 milyar YTL'ye ulaşan toplam kamu borcu, ilişkili olmadığı halde, Hazine'nin ?kamu net borcu? tanımı kapsamında, Merkez Bankası varlıkları, kamu mevduatı ve İşsizlik Sigortası Fonu birikimlerinin bundan düşmesiyle, ?kağıt üzerinde? 249 milyar YTL'ye düşüyor.
Başbakan Erdoğan'ın kamu borcunun milli gelire oranına ilişkin verdiği yüzde 45 oranı da söz konusu kamu ?net? borcu tanımına dayanıyor. Toplam borcun GSMH'a oranı ise yüzde 63.3'le hala ?çok borçluluk? kriterini aşıyor. Uluslar arası kabulde yüzde 60 olan ?çok borçlu ülke? tanımında ise toplam kamu borcunun ülke milli gelirine oranı esas alınıyor.
-?BRÜT? VE ?NET? BORÇ STOKU-
Hazine, en son Haziran 2007 itibariyle kamu borç stoku verilerini açıkladı. Hazine'nin verilerine göre, anılan tarih itibariyle kamunun 266 milyar 350 milyonu iç, 91 milyar 368 milyonu dış olmak üzere toplam borç stoku 357 milyar 718 milyon YTL düzeyinde bulunuyor. Bu tutar, kamunun ödemekle yükümlü olduğu borç miktarını ifade ediyor.
-?NET?LEŞTİRME YÖNTEMİ-
Ancak Hazine, ?Kamu net borç stoku? tanımı kapsamında, toplam borç tutarından, Merkez Bankası net varlıkları ve kamu kuruluşlarının bankalardaki mevduatı ile işsizleri finanse etmek amacıyla kurulan İşsizlik Sigortası Fonu'nun prim gelirleriyle elde ettiği birikimleri düşerek, ?net? borç miktarı hesaplıyor.
Buna göre anılan tarih itibariyle 41 milyar 225 milyon YTL olan Merkez Bankası net varlıkları, 40 milyar 399 milyon YTL'lik kamu mevduatı ve İşsizlik Sigortası Fonu'nun 27 milyar 42 milyon YTL olan varlıkları kamu borcundan düşüldüğünde, stok kağıt üzerinde ?net? bazda 249 milyar 52 milyon YTL'ye iniyor.
-MİLLİ GELİRE ORANI-
Kamu borcunun gayri safi milli hasılaya (GSMH) oranı 2000 yılında yüzde 68 düzeyinde bulunuyordu. Ağır ekonomik kriz yılı olan 2001'de milli geliri aşarak yüzde 107.3'e çıkan söz konusu oran, ?Güçlü Ekonomiye Geçiş? programı kapsamında uygulamaya konulan ekonomik önlemlerle izleyen dönemde gerileyerek 2002 yılında yüzde 93.4'e indi. Kamu borcunun milli gelire oranı düşmeye devam ederek 2003'te yüzde 83.2, 2004'te yüzde 77.4, 2005'de yüzde 71.7 ve 2006'da yüzde 63.3 oldu.
Hazine'nin ?net? borç tanımına göre ise 2000 yılında yüzde 57.1 olan oranın 2001'de yüzde 90.4'e çıktığı, izleyen dönemde gerileyerek 2006 sonu itibariyle yüzde 45'e indiği görülüyor.
-BORÇTA 100 MİLYAR DOLARLIK ARTIŞ-
AKP'nin iktidarda olduğu 2002 sonundan bu yana kamunun toplam borç stokunda yüzde 39.3 oranında 100 milyar 901 milyon YTL'lik artış oldu. Toplam borç, 2002 sonunda 256 milyar 818 milyon YTL düzeyinde bulunuyordu. Bu dönemde iç borç stoku yüzde 72.1 oranında 111 milyar 552 milyon YTL artarken, dış borcun YTL cinsinden karşılığı ise kurdaki düşüş nedeniyle 10 milyar 652 milyon YTL küçüldü. Kurdan kaynaklanan bu düşüş de toplam borç stokundaki artışın düşük gözükmesine yol açtı.
Ancak ?net? borç hesabına göre bakıldığında ise artış kağıt üzerinde çok düşük çıktı. Anılan dönemde kamu borcunda 100 milyar YTL'nin üzerindeki artışa karşılık, ?netleştirme? işleminde kullanılan Merkez Bankası varlıkları yüzde 62.5, kamu mevduatı yüzde 274, İşsizlik Fonu ise yüzde 446 büyüme gösterdi ve bu üç kalemde toplam 67 milyar 530 milyon YTL'lik artış oldu. Böylece bu varlıkların borç stokundan düşülmesi yoluyla hesaplanan kamu net borç stoku, anılan dönemde sadece yüzde 15.5 oranında 33 milyar 371 milyon YTL artmış gözüktü.
Kamu borç stoku (Milyon YTL)
Artış
2000 2002 2006 Haz. 2007 (%) Miktar
KAMU BORÇ STOKU 85.513 256.818 364.593 357.718 39,3 100.901
.İç Borç 54.152 154.798 267.263 266.350 72,1 111.552
.Dış Borç 31.360 102.020 97.331 91.368 -10,4 -10.652
BORÇTAN DÜŞÜLEN KALEMLER
.MB Net Varlıkları 11.004 25.375 45.685 41.225 62,5 15.850
.Kamu Mevduatı 2.465 10.808 35.961 40.399 273,8 29.592
.İşsizlik Sig. Fonu 362 4.954 23.748 27.042 445,8 22.088
KAMU NET BORÇ STOKU 71.681 215.681 259.199 249.052 15,5 33.371
GSMH 125.596 275.032 575.784
Kamu Borç Stoku/GSMH(%) 68,09 93,38 63,32
Net Borç Stoku/GSMH(%) 57,07 78,42 45,02